شرکت فناوری‌های موشکی و فضایی انرگیا یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های صنعت فضایی روسیه است که بیش از ۶۰ سال است درزمینهٔ های طراحی و ساخت سامانه‌های موشکی و فضایی روسیه نقش محوری دارد اما اینک به علت شکست در انجام تعهداتش در مورد ماهواره‌های مصر و آنگولا و همچنین بدهی چندمیلیاردی پس از فروش پروژه پرتاب‌های دریایی، شرایط بسیار سختی پیداکرده است. سرگئی رومانف، در اولین مصاحبه خود به‌عنوان مدیرکل انرگیا، به خبرنگار خبرگزاری تورد ایزناک (tvordiznak) ایوان سافرونف (Ivan Safronov) در مورد نظم در شرکت، رقابت با ایلون ماسک (Elon Musk)، عمر خدمت ایستگاه فضایی بین‌المللی و این‌که چه زمانی فدراتسیا (Federation) ناو کیهانی سرنشین دار بعدی روسیه پرتاب خواهد شد گفتگو کرده است.
– تمام عمر کاری شما زندگی‌تان در این شرکت طی شده، مطمئناً ارزیابی خود را از وضعیت فعلی دارید. چه وظایف توسط ریاست روسکاسموس به‌عنوان مدیرعامل جدید برای شما تعیین‌شده است؟
سرگئی رومانف: نیازی نیست من رازی را افشا کنم اگر بگویم شرکت ما در وضعیت بسیار، بسیار دشواری است. دلایل خیلی زیادی وجود دارد، اما نتیجه آن‌ها به این واقعیت رسیده است که مهلت اجرای برنامه‌های بزرگ، درواقع مختل شده‌اند. برنامه‌هایی مانند واحد آزمایشگاهی چندمنظوره و یا سفینه آینده ما فدراتسیا . علاوه بر این، شرکت ما به دلیل بدهی‌های مربوط به پرتاب دریایی و غرامت سنگین دو ماهواره ایژیپست (EgyptSat) مصر و آنگلوست (AngoSat) آنگولا در وضعیت مالی ناخوشایند قرار دارد که به‌شدت ما را در فشار قرار داده است. ما مهلت تعیین‌شده برای ساخت موشک شتاب‌دهنده را رد کرده‌ایم و نتوانستیم به تعهدات خودمان عمل کنیم. صادقانه بگویم، زمانی که این سمت را قبول کردم تصورم این بود که عمق فاجعه را درک کرده‌ام، اما بعد از ورود متوجه شدم ابعاد مشکلات بسیار عمیق‌تر و پیچیده‌تر آن چیزی است که تصور می‌کردم. درعین‌حال امروز به شما می‌گویم که وظیفه من رفع این مشکلات است. بنابراین بدون ناامیدی و باپشتکار بیشتر به کارم ادامه خواهم داد.
– آیا می‌توانید تأیید کنید که کل مبلغ بدهی انرگیا ۳۰ میلیارد روبل تخمین زده‌شده است؟
رومانف: این را می‌توانم تائید کنم چون واقعاً هست.
– چنین بدهی بزرگی از کجا به وجود آمده؟
رومانف: تقریباً ۲۰ میلیارد بدهی‌های پرتاب دریایی، حدود ۱۰ میلیارد بازسازی و پرتاب ماهواره‌های ازدست‌رفته مصر و آنگولا.
– راه‌حلی برای این قضیه دارید؟
رومانف: انجام تعهدها در تاریخ معین‌شده با ایجاد یک نظم و انضباط سفت و سخت. چرا درگذشته مهلت برای تحویل به‌موقع پروژه‌ها رعایت نشده؟ زیرا هیچ نظارت داخلی وجود نداشته و از کسانی که مسئول آن هستند جواب خواسته نشده این دلیل نابسامانی‌هایی است که ما را به اینجا رساند. حالا شرایط جدیدی را تعریف می‌کنیم، برای برنامه‌ها زمان مشخص می‌کنیم که همه‌چیز را طبق زمان انجام می‌دهیم تا تعهدات بی‌قیدوشرط خود را تضمین کنند. برای واحد آزمایشگاهی چندمنظوره، این وضعیت البته پیچیده‌تر به نظر می‌آید. پرتاب این آزمایشگاه برای سال ۲۰۱۹ برنامه‌ریزی‌شده است، اما امکان دارد در سال ۲۰۱۹ پرواز نکند. برای واحد علمی دیگری که قرار بود به ایستگاه فضایی بین‌المللی متصل شود اطلاعات مهندسی طبق برنامه داده نشده و پیگیر آن به‌صورت جدی و مداوم هستیم. ما باید پول بیشتری را از سفینه‌های باربری و سرنشین دار به دست آوریم . همچنین تمام تلاشمان را بکار بگیریم که بجای سیاست گذشته و متکی به بهره‌گیری از صنایع خارجی، به خودمان و صنایع داخلی روی بیاوریم و دیگر از کالاهای وارداتی استفاده نکنیم. کلاً شرایط دشوار است اما در مورد سفینه‌ها، خدا را شکر، ما هیچ مشکلی نداریم. من شخصاً به این موضوع رسیدگی کرده و می‌کنم و نمی‌توانم آن را به فرد دیگری محول کنم. کارخانه مهندسی انرگیا عملاً تمام درآمدش از همین محل است.
– یعنی با پرتاب چهار ناو سرنشین دار و سه سفینه باربری در سال؟
رومانف: در حال حاضر بله ، اما در آینده حتی ممکن است شرایط حادتر شود به دلیل این‌که آن‌ها (آمریکایی‌ها) سفینه خودشان را خواهند داشت و اگر چنین شود ما تنها به پرتاب دو سفینه سرنشین دار در سال باید اکتفا کنیم و این می‌تواند مشکلات خاصی به وجود آورد.
– به‌عنوان یک شرکت پیشرو وضعیت فنی فعلی ایستگاه فضایی بین‌المللی و منابع موجود آن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
رومانف: به‌طورکلی وضعیت ایستگاه فضایی بین‌المللی به‌گونه‌ای است که اجازه می‌دهد تا سال ۲۰۲۴ و حتی بعدازآن قابل‌استفاده باشد.
– اما می‌بینیم که دستگاه‌ها زیاد از کار می‌افتد؟
رومانف: خیلی از دستگاه‌ها دارند به پایان دوره ضمانت کاری خود می‌رسند. اما ما بعضی از آن‌ها به‌طور کامل استفاده می‌کنیم تا زمانی که از کار بیفتند، مجموعه‌ای از قطعات یدکی بر روی زمین‌داریم که می‌توانیم آن‌ها را با استفاده از ناو باربری پروگرس (Progress) به مدار ببریم. برای دستگاه‌های مهم، که از بین رفتن آن‌ها ایستگاه فضایی بین‌المللی را در معرض خطر قرار دهد، قطعات یدکی کافی در ایستگاه داریم. من تکرار می‌کنم: ایستگاه می‌تواند حتی بعد از سال ۲۰۲۴ مورداستفاده قرار بگیرد.
– در مورد ایده ایجاد یک ایستگاه ملی جدید بر اساس واحدهای موجود چه نظری دارید؟
رومانف: این ایده مستلزم مطالعه جدی است، پیوند واحدها باید جامع باشد. شما نمی‌توانید فقط یک واحد را جدا کنید و آن را در مدار به واحد دیگری وصل کنید این کافی نیست. بنابراین، امروز من نمی‌توانم در مورد این موضوع صحبت می‌کنم باید دید ایستگاه فضایی بین‌المللی بعد از سال ۲۰۲۴ چه وضعیتی خواهد داشت در این قضیه یک مسئله سیاسی وجود دارد که برمی‌گردد به توافقات روسکاسموس (Roscosmos) و ناسا (NASA).
– ماجرایی خیلی جنجالی برای سایوز متصل به ایستگاه بین‌الملل رخ‌داده است…
رومانف: این چیزی است که برای اولین بار اتفاق افتاده است. ما متوجه یک افت فشار، البته کم‌حجم شدیم. اول‌ازهمه، ما بخش‌های روسیه و آمریکا را جدا کردیم و به‌جایی رسیدیم که فشار در بخش ما کاهش می‌کند و میزان فشار بالا پایین می‌رود. نشت آشکارا در بخش روسی ایستگاه حس شد. پس‌ازآن طریق بررسی واحدها متوجه شدیم ریشه قضیه در سفینه سایوز است. بلافاصله بررسی کردیم که هوا در آن می‌ماند یا نه، زندگی فضانوردان به‌طور مستقیم بستگی به شرایط آن داشت. همه‌چیز طبیعی بود، اما در بخش مداری کم شدن فشار ادامه یافت. بعد، جستجو به این مکان خاص محدود شد و بالاخره دیدند یک سوراخ حدود ۳ میلی‌متر وجود دارد و در کنار آن ۷ نقطه مته‌کاری، به این معنی، که فرد یا افراد احتمالی سعی داشتند هشت بار حفره ایجاد کنند.
– یعنی بدون توقف سوراخ می‌کردند؟
رومانف: به نظر من این کار توسط فرد بی‌تجربه صورت گرفته است.
– آیا تحقیقات منجر به نتیجه‌ای هم شد؟
رومانف: در شرکت ما کمیسیونی برای بررسی مسئله ایجاد شد، ما تمام چرخه تولید بخش مداری را تجزیه‌وتحلیل و مستندات را بررسی کردیم، کارگاه اصلی وصل تجهیزات موردبررسی دقیق قراردادیم. اما دلیلی که نشان دهد سوراخ در زمین اتفاق افتاده را نیافتیم. درعین‌حال، متوجه شدیم ماده‌ای برای آب‌بندی در محل سوراخ وجود ندارد پس اگر این اتفاق در زمین انجام‌شده بود باید کسی روی سوراخ را در زمین می‌پوشانده و درزگیری می‌کرد.
– هیجان‌انگیز و پیچیده.
رومانف: اکنون ما یک راهپیمایی فضایی ویژه پیش‌بینی کردیم، که طی آن فضانوردان اولگ کانوننکو (Oleg Kononenko) و سرگئی پروکوپیف (Sergey Prokopyev)، عایق سفینه را بکنند، حفاظت ضد شهاب را بردارند تا ببینیم در آن محل چه دیده می‌شود و چه شکلی هست. راهپیمایی و عملیات سختی خواهد بود. آن‌ها باید محل را برش دهند بعد ما متوجه خواهیم شد که روی بدنه خارجی بخش مداری در محل حفاری چه خبر است. عملیات پیچیده خواهد بود. فاصله بین بدنه اصلی و صفحه ضد شهاب‌سنگ ۱۶ میلی‌متر است. اما روند و مسیر چگونگی عملیات طراحی‌شده و فضانوردان آموزش‌دیده‌اند. این عملیاتی است که باید حتماً اجرا شود نتایج کار به زمین ارسال می‌گردد و سپس کمیسیون دیگری در سطح روسکاسموس روی آن کار خواهد کرد.
– راهپیمایی چه زمانی انجام می‌شود؟
رومانف: برای پرتاب سفینه سایوز ام.اس-۱۱ در ۳ دسامبر قرار است انجام شود و راهپیمایی فضانوردان در ۱۰-۱۱ دسامبر صورت خواهد گرفت.
– با توجه به مشکلی که در پرتاب سفینه قبلی به وجود آمد آیا شما نگران نیستید؟
رومانف: سیستم نجات اضطراری بسیار قابل‌اعتماد است و عملاً هم کار آیی خود را نشان داد و برای همه قابل‌اعتماد بودن خود را ثابت شد.
– سامانه نجات اضطراری در سفینه جدید فدراتسیا اساساً متفاوت خواهد بود؟
رومانف: اصول اساسی باقی خواهند ماند، نیازی به اختراع چیز جدیدی نیست.
– آیا فدراتسیا قادر خواهد بود در سال ۲۰۲۲ پرتاب بدون سرنشین را انجام دهد؟
رومانف: این موضوع اولویت جلسه ای بود که اخیراً توسط دیمیتری راگوزین برگزار شد. در حال حاضر ما پیشنهادات خود را در روسکاسموس جهت کارهایی که باید برای پرتاب سفینه در حالت بدون سرنشین در سال ۲۰۲۲ انجام شود آماده کنیم. الان با توجه به روند پیشرفت کار سفینه, به‌طور واقعی نمی‌توانیم
فدراتسیا را در سال ۲۰۲۴ به سکوی پرتاب تحویل دهیم. اما باید بسیار سخت تلاش کنیم تا در سال ۲۰۲۲ این اتفاق بیافتد. ما باید تمام فرایندها را بازسازی، اسناد طراحی را تکمیل و تولید را در کارخانه آماده کنیم. در مورد “فدراتسیا ” هشت دستگاه آزمایشی داریم: آن‌ها باید ساخته و آزمایش شوند. در این مورد، چرخه تولید تعطیل نشده است. ما تأکید داریم بدون پرواز آزمایشی امکان پرتاب سرنشین دار وجود ندارد. ما نمی‌توانیم جان افراد را به خطر بیندازیم.
– به‌طور ساختاری، آیا همه‌چیز شرکت مورد تائید شما هست؟
رومانف: ساختاری که توسط سرپرست قبلی ایجادشده، نامناسب و غیرواقعی است: درآن‌واحدهای تولیدی، جایگاهی پیشرو نداشتند. بسیاری از زیرمجموعه‌ها ایجادشده‌اند که تعداد پرسنل کمی دارند اما نام‌های گنده دارند، مثلاً به آن‌ها نام “مرکز…” داده‌اند اما درواقع آن‌ها چیزی از خودشان ندارند. این نکته‌ای است که کارکنان می‌بینند و درک می‌کنند. عدم تعادل بسیار زیاد در دستمزدها وجود دارد. بنابراین، در حال حاضر لازم است که یک کار عادی و مهم‌تر از همه، ساختار قابل‌کنترل ایجاد شود.
– پس حالا خارج از کنترل است؟
رومانف: اکنون تقریباً از کنترل خارج است. اگر قابل‌کنترل بود، آیا ناکامی وجود داشت؟
– منطقی است.
رومانف: این ناکامی‌ها بستگی به افراد خاصی که برای اجرای این برنامه‌ها به آن‌ها سمت داده بودند دارد. من درباره آن‌ها نمی‌خواهم حرفی بزنم چون نتایج خود سخن می‌گویند. چنین اختلالاتی وجود داشت و شرایط به گونه بوده که باید به این ناکامی‌ها منجر شود.
– میانگین دستمزد در انرگیا چیست؟
رومانف: صادقانه بگویم؟ دستمزد کارمندان و مهندسان ما نسبت به مسکوی ها کم است. در اینجا بسیاری از افراد به دلیل عشق و علاقه کار می‌کنند نه به خاطر حقوق و مزایا.
– و نظر شما به‌عنوان رئیس شرکت در مورد نیروهای جوان برای آینده
رومانف: می آید، و بسیار بااستعداد. ما باید آن‌ها را آموزش دهیم. ما بزرگانی داریم که هنوز کار می‌کنند، اما شما خودتان همه‌چیز را می‌فهمید. در مورد رئیس شرکت … من کلمه “ریاست” را دوست ندارم، این از فرهنگی غیر روسی است. من یک ساختار جدید ایجاد کنم و افرادی مسئول پذیر را در آن جای قرار می‌دهیم.
– آیا کسانی دارید که برای طراحی و ساخت یک موشک فوق‌العاده سنگین بتوانند کار کنند؟
رومانف: وقتی انرگیا به‌عنوان اداره‌کننده اصلی موشک سنگین وزن وارد عمل می‌شود پس معلوم است که کسانی را داریم. این وظیفه بسیار جدی و قابل‌مقایسه با طرح “انرگیا-بوران ” است.
– به‌طورکلی، قدرت و ظرفیت تولیدات شما را ارضا می‌کند؟
رومانف: تعدادی از تولیدات نیاز به بازسازی دارند: ما ازنظر تولید ابزار، مشکل بزرگی داریم. متأسفانه راه منحرف‌شده است. ما باید مشکلات را حل کنیم. اما ما در این کارخانه افرادی مثل ایگور مالتسف داریم که متخصص برجسته، بسیار هوشمند و سازمان دهنده خوبی است باوجود چنین افرادی ما این مشکلات را حل خواهیم کرد.
– با توجه وظیفه اصلی که شما دارید چقدر می‌خواهید در انرگیا تغییر دهید؟
رومانف: باید اولویت موضوعی برای موجودیت واحدها باشد. واحدها و افراد مختلفی وجود دارند. حقوق و مسئولیت آن‌ها باید برابری داشته باشد به عبارتی ارزش کار آن‌ها باید مشخص شود و نسبت بین حقوق و مسئولیت باید منطقی و متعادل باشد. عدم تعادلی که در حال حاضر وجود دارد باید از بین برود.
– ایلون ماسک و اسپیس ایکس شمارا نمی‌ترساند؟
رومانف: ما به او ربطی نداشتیم، صادقانه بگویم . اگر بخواهم جدی صحبت کنم شما باید توجه داشته باشید که پشت ایلون ماکس دولت ایستاده است، شما درک می‌کنید؟ ظاهراً او موشک‌های ارزان‌قیمت برای پرتاب‌های تجاری تولید می‌کند، اما برای پنتاگون هم هزینه خدمات او چند برابر بیشتر است. من در مورد این موضوع حتی فکر هم نمی‌کنم. من دستورالعمل کار مشخصی دارم که باید حلش کنم و هیچ ارتباطی با ایلون ماکس ندارد.
– و ولادیسلاو فلییف با اسپیس –اس ۷ او چطور؟ آن‌ها می‌گویند می‌توانند سفینه سرنشین دار بسازند.
رومانف: ببینیم و تعریف کنیم.
– به‌خصوص از زمانی که برخی از کارکنان انرگیا پس از ورود شما اینجا را ترک کردند و به اسپیس –اس ۷ رفتند.
رومانف: رفتن برخی متخصصان مثل ایگور رادوگین را به‌پای من می‌گذارند. او واقعاً متخصصی قابل و طراحی بسیار قوی است. اما می‌دانید که وضعیت برنامه بلوک سرعت‌دهنده است که او مدیریتش را داشت مناسب نبود. طراحی کردن به‌تنهایی کافی نیست، جمع‌کردن کار، اسناد طراحی و نتیجه نهایی مهم است، همچنین باید یک فرد سازمان‌دهی هم بداند. من طراح برجسته‌ای نیستم به شما صادقانه می‌گویم.
– ممنون که با شفافیت حرف می‌زنید.
رومانف: بله اما من افرادی رادارم که حرف‌های آن‌ها گوش می‌دهم، با آن‌ها موافق هستم یا مخالفم، به همین دلیل می‌توانم همه‌چیز را به پایان منطقی برسانم. من هیچ‌وقت کسی اخراج نکرده‌ام. فقط سوال می‌کنم برای این پروژه که در چنین وضعیتی است، چه اقداماتی برای اصلاح وضعیت انجام‌شده ؟ شما مدیر آن بودید، شما باید پاسخ دهید چه اتفاقی افتاده. هیچ پاسخی نگرفتم آن‌ها چیزی نگفتند، اما بعد از مدتی استعفانامه‌شان روی میز من قرار گرفت. در حال حاضر رسانه‌ها در مورد کارهایی که در مقیاس بزرگ در شرکت اسپیس اس-۷ قرار است انجام دهند خیلی می‌نویسند، خدا پشت‌وپناهشان! من از هیچ‌کسی ناراحت نیستم. اما هنوز کاملاً معلوم نیست چرا برنامه‌های خود را در “انرگیا ” به نتیجه نرساندند؟ به‌عنوان‌مثال، نیکولای بریخانوف مسئول سه برنامه اصلی واحد علمی، واحد آزمایشگاهی چندمنظوره و فدراتسیا بود. فقط در فدراتسیا چقدر پول هزینه شد و نتیجه ؟
– چگونه می‌خواهید مشکل آنگلوست و ایژیپست را رفع کنید؟
رومانف: ماهواره مصری اکنون در مرحله آزمایش است، ما این روند بسیار جدی گرفته‌ایم. معاون من، ایگور فرالوف، که به‌طور مستقیم به ماهواره‌ها نظارت می‌کند، دستورالعملی که من درزمانی که سفینه‌های سرنشین دار سرپرستی می‌کردم را دارد انجام می‌دهد. این یعنی بررسی و باز کردن تمام قطعات و قسمت برقی، در هنگام مونتاژ … با آنگلوست هم همین کار را می‌کنیم.
– بیمه این موارد را به شما پرداخت کرده‌اند؟
رومانف: نمی‌خواهم در حال حاضر وارد مسائل مالی شوم.
– اما روسکاسموس باید به‌نوعی کمک کند؟
رومانف: روسکاسموس به ما وعده داده است که در این امر از ما حمایت کند. چون بدون آن، ما نخواهیم توانست کاری انجام دهیم، برای همه روشن است که نمی‌توانیم از حقوقمان صرف‌نظر کنیم.
– شاید انرگیا باید موضوعات مربوط به ماهواره سازی را کنار بگذارد و روی پروژه‌های دیگر تمرکز کند؟
رومانف: اکنون رقابت جدی است، اما من متقاعد شده‌ام که این موضوع را رها نکنم.
– تحریم‌ها بر فعالیت‌های شرکت تأثیر می‌گذارند؟
رومانف: این کار مشکلات خاصی را به وجود می‌آورد و گاهی اوقات بسیار بزرگ است. به‌طور خاص، درزمینهٔ قطعات الکترونیکی.
– این همیشه پاشنه آشیل صنایع دفاع ما بوده است.
رومانف: ما به‌طورجدی تصمیم داریم از تجهیزات داخلی با رعایت استانداردها و سطح کار مشخص استفاده می‌کنیم. مطمئن هستم قطعاً کیفیت محصولات ما را بدتر نخواهد کرد.
درباره سرگئی رومانف
سرگئی رومانوف متولد ۱۷ ژوئیه ۱۹۵۷، فارغ‌التحصیل دانشگاه حمل‌ونقل هوایی مسکو با درجه مهندسی در تجهیزات مکانیکی هواپیما در یال ۱۹۸۰. دارای درجه دکترای علوم فنی.
طی سال‌های ۱۹۸۰-۱۹۸۱، مهندس دفتر طراحی شرکت فناوری‌های موشکی و فضایی انرگیا بود. از سال ۱۹۸۳ تا ۲۰۰۳، او از در جه مهندسی ساده به معاونت مرکز علمی و فنی انرگیا ارتقاء مقام پیدا کرد. در سال‌های ۲۰۰۳-۲۰۱۲ معاون طراح اصلی در انرگیا . از ۲۰۱۲تا ۲۰۱۴ معاون اول مدیر آزمایشگاه مهندسی انرگیا . از سال ۲۰۱۴ طراح اصلی فضاپیماهای مجتمع فضایی انرگیا . از ژوئن ۲۰۱۶ هم‌زمان معاون رئیس کمیسیون دولتی برای انجام آزمایش‌های مربوط به پرواز مجتمع‌های فضایی. از ۱۳ سپتامبر ۲۰۱۸ به سمت مدیرکل انرگیا منسوب شد.