مریخ سرخ‌رنگ، چهارمین سیاره منظومه شمسی است که به سیاره سرخ معروف است. اسم این سیاره بهرام و مریخ نام عربی آن است. در کتاب‌های قدیمی فارسی آن را فلکه شحنه پنجم و سایس رواق پنجم نامیده‌اند.
ویژگی‌های مریخ
مریخ با قطر ۶۸۰۰کیلومتری خود بیش از نیمی از قطر زمین را دارد، جرم آن‌یک نهم جرم زمین و حجم این سیاره سرخ‌رنگ ۱۵درصد حجم زمین است. چگالی مریخ به‌طور متوسط حدود ۷۱درصد چگالی زمین است.
مریخ مانند زمین از سه لایه هسته، گوشته و پوسته تشکیل‌شده است؛ جنس هسته مرکزی از آهن و سیلیکات و ترکیبی از مایع و جامد است. البته دانشمندان هنوز از این موضوع مطمئن نیستند. شاید دلیل سرخی آن، آهن زنگ‌زده باشد. به این معنی که آهن با قرار گرفتن در معرض اکسیژن اکسیدشده و به رنگ قرمز درمی‌آید.
خاک مریخ علاوه بر آهن از منیزیم، سدیم، پتاسیم و کلر عناصری که شرایط مساعد برای رشد گیاهان را فراهم می‌کند، پوشیده شده است.
یافته‌ها نشان می‌دهد در مریخ آب نیز وجود دارد؛ آب‌هایی که در جو آن به‌صورت منجمد در یخ‌های قطبی هستند.
این سیاره با جوی نازک عمدتاً از دی‌اکسید کربن (۹۵درصد) با نیتروژن، آرگون، اکسیژن و سایر گازها تشکیل‌شده است.
مریخ مانند همه سیارات برمداری بیضوی، دور خورشید می‌چرخد، انحراف تمایل مریخ حدوداً برابر با انحراف ۲۳.۵درجه‌ای زمین، تقریباً ۲۵درجه است. به دلیل مدار بیضوی و انحرافی تقریباً مشابه با زمین، مریخ نیز فصول مختلف دارد، نیم‌کره شمالی آن فصول بهار و تابستانی طولانی‌تر از فصول پاییز و زمستان دارد و نیم‌کره جنوبی آن برعکس این حالت است.
مریخ آرام‌تر از زمین به دور خورشید حرکت می‌کند و سرعت دوران آن به دور خورشید ۸۶.۶۷۶کیلومتر بر ساعت است.
به دلیل اینکه مریخ بر روی مدار بیضی‌شکل به دور خورشید می‌چرخد، در فاصله ۲۰۶۶۲۰۰۰۰کیلومتری، این سیاره از سطح خورشید کمترین فاصله را دارد و در ۲۴۹۲۳۰۰۰۰کیلومتری بیشترین حد فاصله را شاهد هستیم.
یک روز مریخ ۲۴ساعت و ۳۷دقیقه طول می‌کشد و ۶۸۷روز زمین طول می‌کشد تا این سیاره به دور خورشید بچرخد؛ طول شبانه‌روز مریخ کمی طولانی‌تر از کره زمین است.
این سیاره نور کمتری از خورشید دریافت می‌کند به همین دلیل بسیار سردتر از زمین است. دمای مریخ بسته به نقاط مختلف بین ۵-تا۸۷-درجه سانتی‌گراد متغیر است.
به دلیل متفاوت بودن شتاب جاذبه جی (g)، نیرو گرانش در سیارات مختلف با یکدیگر متفاوت است. دراین‌بین باوجوداینکه جاذبه در این سیاره وجود دارد اما تنها ۳۸درصد گرانش سطح زمین است، مثلاً وزن یک فرد ۴۵کیلوگرمی بر روی مریخ، ۱۷کیلوگرم می‌شود.
قمرهای سیاره مریخ
مریخ دو قمر دارد که سال۱۸۷۷ هر دو توسط منجمی آمریکایی به نام اساف هال (Asaph Hall) با اسامی دیموس به معنی اضطراب و فوبوس به معنی ترس، کشف شدند، هر دو قمر کوچک هستند، عرض فوبوس ۲۲.۲کیلومتر و عرض دیموس تنها ۱۲.۶کیلومتر است، فوبوس از ديموس بزرگ‌تر است.
دو فرضیه اصلی برای تولد این قمرها وجود دارد؛ اولین فرضیه می‌گوید فوبوس و دیموس سیارک‌هایی بودند که در مداری دور مریخ اسیرشده‌اند.
بر طبق فرضیه دوم؛ ۴.۵میلیارد سال پیش، مریخ با سیاره‌ای که حدود یک‌سوم خود بود، برخورد می‌کند، خرده‌های مریخ توسط تأثیرات عظیم‌الجثه به خارج پرتاب‌شده و دیسکی اطراف سیاره ایجاد می‌کند به‌طوری‌که در طی میلیون‌ها سال، شکلی شبیه فوبوس، دیموس و سایر قمرهایی که اکنون دیگر وجود ندارند، ایجاد کرده است.
فوبوس
دیموس
هر دو قمر مریخ شکلی غیرمتعارف و غیر هندسی دارند؛ بزرگ‌ترین قطر فوبوس ۲۷کیلومتر و بزرگ‌ترین قطر دیموس ۱۵کیلومتر است.
براثر برخورد سنگ‌های آسمانی با این دو قمر، چندین چاله بر سطح آن‌ها ایجادشده است. سطح فوبوس شیارهایی پیچیده دارد که احتمالاً ترک‌هایی هستند که پس از برخورد بزرگ‌ترین سنگ آسمانی با این قمر به وجود آمده‌اند. این دو قمر به رنگ خاکستری تیره تقریباً همرنگ بقیه سنگ‌های آسمانی هستند.