روز نحس در فضانوردی روسیه

سیروس برزو: سال‌ها است که روس‌ها دیگر در ۲۴اکتبر هیچ موشکی پرتاب نمی‌کنند چون چند پرتابی که در این روز انجام شد همگی با شکست مواجه شد و به همین دلیل این روز را نحس می‌دانند. در میان این پرتاب‌های ناکام , واقعه روز ۲۴اکتبر ۱۹۶۰ فاجعه‌بارترین بود.
در سال ۱۹۶۰ روس‌ها تنها یک موشک دوطبقه دفتر طراحی کور ولف را داشتند. در موشک کور ولف از اکسیژن مایع استفاده می‌شد که خیلی زود تبخیر می‌شود، به همین دلیل برای انجام سوخت‌گیری به تأسیساتی در نزدیکی مکان پرتاب نیاز داشت و این‌ همه را نمی‌شد از چشم “حریف” پنهان کرد.

دولت شوروی تصمیم گرفت موشک جدیدی طراحی شود که خیلی به چشم نیاید. در این موشک که طراحی آن به عهده«دفتر طراحی یانگل» واگذار شد از موادی با نقطه‌جوش بالا (دی متیل هیدرازین و اسید اتیلیک) استفاده می‌شد. در پاییز سال ۱۹۶۰ موشک به پایگاه پرتاب‌های فضایی بایکونور منتقل و آزمایش آن آغاز شد. ازآنجایی‌که این پرتاب آزمایشی بسیار مهم به شمار می‌آمد، مارشال ندلین معاون وزیر دفاع، به‌عنوان رئیس گروه دولتی برای آزمایش به بایکونور آمد و قرار شد که پرتاب در ساعت ۱۷روز ۲۲اکتبر انجام شود. زمانی که موشک به حالت عمودی قرار گرفت اشتباهاً سوپاپ جداکننده موتور موشک طبقه اول عمل کرد و به همین علت، پرتاب را به تعویق انداختند. در جلساتی گروه فنی به این نتیجه رسیدند که باید یک سری عملیات تعمیری صورت گیرد اما  مردد بودند که آیا باید مخزن‌های سوخت خالی شود یا نه. ندلین دوست داشت کار زودتر انجام شود تا او به کرملین گزارش دهد دستور داد کار با مخزن‌های پر باید صورت گیرد. ندلین باید به یک پایگاه دیگر هم می‌رفت تا موشکی دیگر را هم پرتاب شود.

کار تعمیرات تا روز ۲۴اکتبر ادامه پیدا کرد شبانگاه این روز درحالی‌که در اطراف سکوی پرتاب، بیش از دویست نفر از مهندسان موشکی جمع شده بودند ناگهان از داخل موشک صدای ضربات شدید به گوش رسید. پس از لحظه‌ای از زیر دهانه موتور طبقه دوم، شعله‌ای برخاست. آتش بلافاصله مخزن اکسیدکننده را از هم شکافت. اسید اتیلیک روی بتن فروریخت و دود غلیظ و آتشین، موشک و تأسیسات موشکی را درگرفت. موشک از وسط دو نصف شد، روی سکوی پرتاب افتاد و تمامی کسانی را که در نزدیکی سکوی پرتاب بودند از بین برد. مخزن‌های گاز مایع منفجر می‌شد و انفجارهای دیگری راه می‌افتادند. برخی‌ها را آتش سوزاند و برخی دیگر را که از صحنه حادثه می‌گریختند، گازهای مسموم‌کننده خفه کرد. موج انفجار ندلین را به لبه بتنی دیواری که در نزدیکی او بود کوباند و در همان‌جا آتش گرفت. آن‌هایی که بر روی سکوی موشک کار می‌کردند، در همان‌جا جان باختند. گروه نجات وارد عمل شد اما کار از کار گذشته بود عده زیادی را از روی ظاهر نمی‌شد تشخیص داد. تلاش بر این بود که اجساد از روی انگشتری‌ها و کلیدهای آنان شناسایی شوند. عده‌ای نیز هیچ نوع علامت مشخصه‌ای نداشتند. قربانیان این حادثه، به همین روز ختم نشدند، مدت‌ها بعد از حادثه نیز برخی در نتیجه سوختگی و مسمومیت همچنان می‌مردند. تعداد تلفات این حادثه در منابع مختلف از ۷۶تا ۱۲۶نفر ذکرشده است.

درباره دلایل حادثه نظرات زیادی ابراز شد. منطقی‌ترین فرضیه این بود که برای جلوگیری از روشن شدن دستگاه الکترومکانیک ارسال علائم خودکار به طبقه‌های موشک بر سر راه بخش فرمان آن، موانعی گذاشته بودند که از رسیدن امواج به موتورها جلوگیری کنند. زمانی که برق را به موشک وصل کردند و به آزمایش پرداختند, یکی از این مانع‌ها درست عمل‌نکرده بود و درنتیجه موتور طبقه دوم به کارافتاده و باعث این حادثه گردید.
بعد از حادثه, گروه دولتی تحت ریاست برژنف اعلام کرد دولت هیچ‌کس را مقصر نمی‌داند، چون مقصران خود را مجازات کرده‌اند.
آن زمان روزنامه‌های روسیه علت مرگ ندلین را سقوط بالگردش اعلام کرده بودند.  حقیقت این ماجرا پس از فروپاشی شوروی فاش گردید.