گزارش لحظه‌به‌لحظه حادثه سایوز

سیروس برزو: روز ۱۱اکتبر الکسی اووچینین (Alexei Ovchinin) کیهان‌نورد روسکاسموس (Roscosmos) و فضانورد ناسا، نیکلاس هیگ (Nicklaus Hague) که با ناو کیهانی سایوز ام. اس-۱۰ (Soyuz MS-10) عازم ایستگاه فضایی بین‌المللی بودند دقایقی بعد از پرتاب به دلیل عدم کارایی موشک بالابرنده سفینه مجبور به فرود اضطراری شدند. آنچه می‌خوانید گزارش لحظه‌به‌لحظه‌این حادثه است. کلیه زمان‌ها در این گزارش به‌وقت بین‌المللی گرینویچ خواهد بود.

ساعت۷:۰۰: خدمه وارد ناو شدند و بعد از قرار گرفتن در جای خود با تسمه‌های ویژه، خود را به صندلی ناو بستند تا چه در زمان پرتاب و چه قرار گرفتن در مدار و وضعیت بی‌وزنی دچار مشکل نشوند. آزمايش سامانه‌های بخش فرودي و اتصال سامانه حياتي لباس به ناو را آغاز کردند.
ساعت ۷:۱۰: در ناو بسته‌شده و مورد آزمایش قرار گرفت تا از بسته‌بودن آن اطمینان حاصل شود.
ساعت ۷:۳۰: سامانه کنترل موشک و سیستم ژيروسكوپ راه‌اندازی شد.
۸:۰۰: بررسي نشتي در لباس آغاز و  آزمايش بخش فرودي به پايان رسید.

۸:۱۰: موشک نجات اضطراري آماده كار شد.
 ۸:۱۵: خدمات مرتبط با سكوي پرتاب ،کابل‌های ارتباطي و غيره، به‌کلی قطع شد.
 ۸:۲۵: بررسي نشتي لباس فضايي تمام شد و سامانه نجات اضطراري در حالت خودكار قرار گرفت.
 ۸:۳۳: پايان عملیات قبل از پرتاب
۸:۳۴: آمادگي سكوي پرتاب و موشک
۸:۳۵: سامانه‌های بخش هدايت ناو کاملاً فعال شد و فضانوردان بايد با بستن کلاه‌خود لباس فضايي، استفاده از سامانه‌های لباس براي تنفس را آغاز کردند.
 ۸:۳۷: تزريق نیتروژن به محفظه احتراق
۸:۳۸: سوخت مخزن تحت‌فشار قرار گرفت.
۸:۴۰: موشک سايوز، سكوي پرتاب را به مقصد مدار تعیین‌شده در اطراف زمين ترك كرد.

۱دقيقه و ۵۸ثانيه بعد از پرتاب: ۴موشک تقويتي از بدنه اصلي جدا شدند. پس‌ازآن نوبت جدا شدن موشک نجات اضطراري بود كه در بالاي سفينه نصب می‌باشد. اين موشک وظيفه دارد چنانچه تا اين مرحله مشكلي براي موشک بالابرنده پيش آمد، بخش سرنشین دار را از آن جدا كرده و در نقطه مطمئني فرود آورد.
۲دقیقه و ۴۵ثانیه بعد از پرتاب: درحالی‌که سفینه و موشک بالابرنده در ارتفاع حدود ۴۵کیلومتر قرار داشت اووچینین از طریق رادیو وضعیت اضطراری را اعلام کرد. اووچینین گزارش داد غلاف پوشش سایوز جداشده و حال خدمه خوب است. توصیه‌های زمین چیست؟
کارشناسان مرکز هدایت پرواز در روسیه به اووچینین توصیه کردند سرنشینان خود را برای ورود بالستیک آماده کنند و سایوز را در مسیر بازگشت قرار دهند.
اووچینین گزارش داد: «ما برای تحمل فشار بارهای اضافی بازگشت بالستیک، آماده هستیم.»

اعلام شد که برای موشک سایوز، مشکلی پیش‌آمده است. در ویدئویی که از درون سفینه موشک فضانوردان منتشرشده، برای لحظه‌ای هر دو نفر به‌سختی تکان می‌خورند و تنها چند ثانیه بعد، ناسا اعلام کرد که عملیات شکست‌خورده است.
ناو سایوز بعد از جدا شدن از موشک بالابرنده در ۳۳۹ثانیه بعد از پرتاب، در وضعیت اضطراری راه فرود را در پیش گرفت. گزارش‌های لحظه‌های بعد نشان می‌دادند که اووچینین و هیگ تحت‌فشار ۶.۷برابر نیروی جاذبه قرارگرفته‌اند. در ساعت۸:۵۱ سفینه فضایی سایوز، حدود ۲۰کیلومتری شرق شهر قزکازقان (Jezkazgan) در فاصله تقریبی ۵۰۰کیلومتر از محل پرتاب موشک در پایگاه فضایی بایکونور به زمین نشست. اووچینین و هیگ پس از فرود با گروه‌های بازیابی در تماس بودند و گزارش دادند که در شرایط خوبی قرار دارند؛ و گروه نجات با بالگرد راهی محل فرود شدند.
دو فضانورد در محل مورد معاینه اولیه پزشکی قرار گرفتند و مشخص شد به هیچ‌کدام صدمه‌ای نرسیده است. در مرحله بعد آن‌ها به محل استقرار موقت در قزکازقان منتقل شدند. دیمتری راگوزین (Dmitry Rogozin) رئیس روسکاسموس بعد از وقوع قضیه خود را به قزکازقان رساند وی در آنجا ضمن ملاقات با فضانوردان دستور داد خیلی زود گروه دولتی برای بررسی شکست تشکیل شود. پس از معاینه کامل فضانوردان و اطمینان از وضعیت سلامتی آنان، کلیه افراد به بایکونور منتقل شدند و به‌عنوان بخشی از تحقیقات پیرامون این حادثه، کارشناسان حدود یک ساعت با فضانوردان صحبت کردند. سپس به دستور راگوزین آن‌ها با هواپیمای اختصاصی به مسکو برگردانده شدند تا ضمن طی کردن مراحل بازیابی وضعیت عادی، با خانواده‌هایشان ملاقات کنند.

سابقه بازگشت‌های اضطراری سایوز:
این دومین بار در ۱۳۹پرواز سرنشین دار ناو کیهانی سایوز ،ازجمله ۵۶پرتاب به ایستگاه فضایی بین‌المللی، است که به دلیل نقص موشک بالابرنده مجبور به ورود مجدد اضطراری می‌شوند. در آوریل۱۹۷۵، فضانوردان واسیلی لازارف (Vasili Lazarev) و الگ ماکاروف (Oleg Makarov) پنج دقیقه بعد از پرتاب در ارتفاع ۱۴۵کیلومتری در هنگامی‌که مرحله دوم و سوم موشک سایوز نتوانستند از هم جدا شوند مجبور به فرود اضطراری شدند و فشاری معادل ۲۱برابر جاذبه را تحمل کردند.

در ۱۹آوریل۲۰۰۸، زمانی که خدمه شرکت سایوز تی.ام.آ-۱۱ (Soyuz TMA-11)، یوری مالنچنکو (Yuri Malenchenko) از  روسکاسموس، پگی ویتسون (Peggy Whitson) از ناسا و یی سویئون (Yi So-Yeon) کره جنوبی از ایستگاه فضایی بین‌المللی به زمین بازمی‌گشتند نیز ناو کیهانی در مسیری غیرعادی قرار گرفت و سه فضانورد به شکل بالستیک فرود آمدند که آنان نیز فشار جاذبه‌ای غیرمتعارفی را در حین فرود تحمل کردند.
عکس‌العمل ناسا:
سازمان فضایی آمریکا که مراسم پرتاب را به‌طور مستقیم از طریق مرکز هدایت پرواز در هوستون پخش می‌کرد بعد از حادثه طی اطلاعیه رسمی اعلام کرد که گروه تحقیق به محل فرود سایوز رسیده‌اند و حال هر دو فضانورد خوب است.
 جیمز بریدنشتین (Jimes Bridenstine)، مدیر ناسا، که برای دیدن پرتاب ناو سایوز ام.اس-۱۰ در روسیه بسر می‌برد، بعدازاین حادثه گفت: «از سلامتی فضانوردان خوشحال است. وی افزود تحقیق دقیق در مورد علت این حادثه انجام خواهد شد.»

عکس‌العمل سازمان فضایی اروپا:
یوهان دیتریش ورنر (Johahn-Dietrich Wörner)، مدیرکل سازمان فضایی اروپا در اقدام بسیار جالب و طی نامه‌ای رسمی به دیمیتری راگوزین نوشت: «حادثه‌ای که در جریان پرتاب فضاپیمای سایوز ام. اس-۱۰ برای فضانورد روسکاسموس، الکسی اووچینین و نیک هیگ، فضانورد ناسا رخ داد به ما یادآوری کرد که اجرای پروازهای فضایی همچنان یک چالش بشمار می‌رود. بااین‌حال، بازگشت ایمن خدمه، اعتبار فوق‌العاده سامانه حمل‌ونقل سایوز و اهمیت حیاتی آن را برای مشارکت در برنامه ایستگاه فضایی بین‌المللی را تائید می‌کند. آنچه امروز اتفاق افتاد نشانگر کار هماهنگ و برجسته گروه‌های جستجو و نجات روسیه است که هرچه در توان داشتند را برای الکسی و نیکلاس انجام دادند.

در روزها و هفته‌های آینده، روسکاسموس می‌تواند روی کمک سازمان فضایی اروپا حساب کند. با توجه به تمام ملاحظات مربوط به برنامه‌ریزی تاکتیکی برنامه ایستگاه فضایی بین‌المللی و عواقب احتمالی برای خدمه آن ازجمله الکساندر گرست (Alexander Gerst)، فضانورد سازمان فضایی اروپا، که اینک به‌عنوان فرمانده ایستگاه فضایی بین‌المللی مشغول خدمت است، من آماده ارائه هرگونه پشتیبانی برای کمک به کارگروه دولتی بررسی علل حادثه است. روسکاسموس بارها و بارها به‌عنوان یک سازمان فضایی برجسته با توانایی‌های فوق‌العاده در زمینه فعالیت‌های فضایی لیاقت خود را به جهان نشان داده است. من کاملاً مطمئن هستم که علت عملکرد اشتباه سامانه موشک سایوز در طول پرتاب امروز کشف خواهد شد و تحت رهبری شما امن‌ترین پرتاب سفینه‌های سایوز و پروگرس به ایستگاه فضایی بین‌المللی خواهد بود.»

در ایستگاه فضایی بین‌المللی:
الکساندر گرست، فضانورد سازمان فضایی اروپا، سرنا آئونون چنسلور (Serena Auñón-Chancellor) فضانورد ناسا و سرگئی پروکوپیف (Prokopyev Sergei) کیهان‌نورد روسکاسموس که از ماه ژوئن در ایستگاه فضایی مشغول فعالیت هستند انتظار داشتند اووچینین و هیگ در روز پنج‌شنبه شش ساعت بعد از پرتاب سفینه سایوز به آن‌ها ملحق شوند اما باخبر شکست این پرتاب مواجه گشتند و اینک خود را آماده می‌کنند تا مدت نامعلومی همچنان منتظر گروه بعدی بمانند.

دامنه تحقیقات
به گفته سخنگوی روسکاسموس کمیته تحقیقاتی برای پی بردن به این موضوع همچنین بررسی خواهد کرد که آیا در ساخت موشک سهل‌انگاری صورت گرفته یا خیر. این سخنگو همچنین اظهار داشت تا اطلاع ثانونی و یافتن چرایی حادثه اخیر، هرگونه سفر فضایی سرنشین دار را متوقف می‌کند. یوری باریسف  (Yuri Borisov) معاون نخست‌وزیر روسیه، ضمن رد هرگونه اختلاف‌نظر احتمالی با آمریکایی‌ها افزود: «همه ما از خطر‌های چنین عملیاتی آگاه هستیم و لغو پروازهای بعدی، روال معمول حوادثی ازاین‌دست است.

در حال حاضر، سایوز تنها سفینه‌ای است که می‌تواند خدمه ایستگاه فضایی بین‌المللی را به آن حمل کند. انتظار می‌رود سفینه‌های تجاری آمریکا که توسط شرکت‌های اسپیس‌ایکس (SpaceX) و بوئینگ (Boeing) ساخته‌شده است، در سال۲۰۱۹ وارد خدمات شوند، اما همچنان هنوز تاریخ دقیق و قطعی مأموریت‌های سرنشین دار مشخص و قابل‌اطمینان نیست گرچه ناسا اولین پرواز آزمایشی سرنشین دار را در ماه ژوئن۲۰۱۹ برنامه‌ریزی کرده است.