سیروس برزو: همان‌گونه که مطلعید در حال حاضر سفینه‌های ساخت روسیه، تنها ناوهایی هستند که فضانوردان را به مدار می‌رسانند. گرچه ناسا مدعی بود در سال ۲۰۱۶ سفینه‌های ساخته‌شده توسط شرکت‌های خصوصی آمریکایی برای پروازهای سرنشین‌دار این کشور آغاز به خواهد کرد اما سفینه‌های روسی سایوز تا به حال به این کار ادامه داده‌اند. مسلماً زمان استفاده از ایستگاه بین‌المللی فضایی بی‌پایان نیست، هرچند ادامه حیات آن ممکن است تا سال ۲۰۲۸ میلادی طول بکشد. به همین دلیل هم ناسا و هم روسکاسموس در فکر آن هستند که آینده این ایستگاه و فعالیت‌های فضایی‌شان چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد.
روس‌ها قبلاً پیشنهاد کرده بودند ایستگاه فضایی بین‌المللی پس از دوره پیش‌بینی‌شده برای فعالیت‌های سرنشین‌دار، به‌عنوان محلی برای فعالیت‌های پژوهشی غیرسرنشین‌دار در مدار زمین باقی بماند. آن‌ها معتقدند ایستگاه فضایی بین‌المللی که امروز به‌عنوان یک پایگاه فضایی برای انجام تحقیقات و آزمایش‌های علمی بنیادین مورد بهره‌برداری چند کشور جهان و به‌طور عمده آمریکا و روسیه است و فناوری‌های جدید فضایی آزمایش‌شده در آن کاربردهای زمینی هم دارد می‌تواند در وضعیت استفاده غیردائمی نیز برای انجام همین اهداف کاربرد داشته باشد.
در حال حاضر مواردی همچون پروازهای سرنشین‌دار درازمدت، مونتاژ قطعات سنگین، پژوهش‌های زمین‌شناسی، صنعتی و غیره در ایستگاه فضایی بین‌المللی انجام می‌شود که برخی در زمین کاربردهای مفید دارند و بعضی تجربه‌هایی در جهت پروازهای درازمدت بین سیاره‌ای به شمار می‌روند.
بنا به گفته کارشناسان روسی بسیاری ازآنچه امروز در ایستگاه فضایی بین‌المللی در حال انجام است در آینده نیز می‌تواند تداوم یابد. اما آمریکایی‌ها با این برنامه مخالفت کردند و همین امر باعث شده تا روس‌ها ظاهراً راه خود را در آینده از آمریکایی‌ها جدا کنند. کارشناسان معتقد هستند این کشور ساخت ایستگاهی مداری را باید مدنظر داشته باشد که بتواند بیشتر بر فراز بخش سرزمین روسیه پرواز کند تا عکس‌برداری از آن را ممکن سازد. البته این ایستگاه مثل ایستگاه فضایی بین‌المللی ممکن است همیشه سرنشین نداشته باشد و فضانوردان برحسب برنامه تدوین‌شده خاصی و در زمان‌های مختلفی به آنجا پرواز کنند. از دیگر طرح‌های روسکاسموس (Roscosmos) می‌توان از ساخت مجتمع فضایی سرنشین‌داری نام برد که در حقیقت یک کارگاه مداری بشمار می‌رود و در آن کاوشگر و یا ناوهای فضایی مونتاژ شده سپس به‌سوی مقصد نهایی مثل کره ماه و مریخ و غیره پرواز خواهند کرد. لازم به ذکر است که روسیه برنامه وسیعی را برای دو- سه دهه آینده با محوریت سفر به ماه دارد که با فرستادن چند کاوشگر بدون سرنشین شروع می‌شود.
اما آمریکایی‌ها ظاهراً سردرگم هستند و با عوض شدن روسای جمهور, سیاست‌ها عوض می‌شود. یکی توجه بر تحقیقات و پژوهش در سیارک‌ها را در اولویت می‌داند و دیگری مریخ و بعدی ماه را هدف می‌داند.
از سوی دیگر سازمان فضایی روسیه روسکاسموس اعلام کرد که گروه بین‌المللی متخصصان از کشورهای دارای توانمندی‌های فضایی برنامه ویژه‌ای را برای دهه آینده طرح‌ریزی کرده‌اند که نشانگر مسیر پیشرفت‌های امر فضانوردی توسط این سازمان‌های فضایی به‌اصطلاح ابرقدرت‌های فضایی جهان است. روسیه از کشورهای شریک برنامه ساخت ایستگاه فضایی بین‌المللی مانند روسیه، آمریکا، کانادا، ژاپن و آژانس فضایی اروپا و همچنین چین، هند، قزاقستان، اوکراین و سایر کشورها دعوت کرده تا در این طرح شرکت کنند. البته هماهنگی این برنامه به دلیل مشکلات در اقتصاد جهانی کار ساده‌ای نخواهد بود و دولت‌ها باید در امر سرمایه‌گذاری برای چنین برنامه‌ای تصمیم بگیرند. در شرایط بی‌ثباتی اقتصاد فعلی جهان به توافق رسیدن در موضوع سرمایه‌گذاری چند میلیارد برای انجام برنامه‌های سنگین فضایی مسئله راحتی نیست.
کارشناسان روس معتقدند توسعه فضانوردی از مدار زمین به ماورای آن می‌تواند سه‌راه داشته باشد: سفر مستقیم به مریخ، سفر به ماه و پرواز ازآنجا به مریخ و سفر فضایی به مریخ بعد از پرواز به خرده سیارک‌ها. روسیه می‌تواند هر یک از این راه‌ها را انتخاب کند. اما به تصور کارشناسان فضایی این کشور, ماه می‌تواند نقطه میانی مناسبی برای آزمایش فن‌آوری‌های نو و فراگیری روش‌های جدید پرواز انسان به فضا باشد و بهتر است. پس استقرار در این کره را می‌توان، نخستین گام برای پرواز به مریخ که هدف نهایی به‌شمار می‌رود دانست.