دونالد پیترسون فضانورد برنامه سری مول درگذشت

سیروس برزو: دونالد پیترسون فضانورد یکی از سری‌ترین برنامه‌های فضایی آمریکا در سن 85 سالگی درگذشت. او که در 22 اکتبر 1933 در شهر وینونا از ایالت می سی سی پی به دنیا آمد بود پس از پایان تحصیلات در دو دانشکده نظامی وابسته به نیروی هوایی آمریکا و کسب مدرک خلبانی هواپیمایی و مهندسی هسته‌ای به خدمت نیروی هوایی آمریکا درآمد و با سوابقی چون افسر آموزش و تحلیل‌گر سامانه‌های هسته‌ای همچنین خلبان تجسسی در پایگاه نیروی هوایی ادواردز فعالیت داشت.

 

پترسن با  بیش از 4490 ساعت پرواز ازجمله بیش از 4180 ساعت با هواپیمای جت در سپتامبر 1969 به‌عنوان یکی از اعضای گروه فضانوردان سری‌ترین برنامه‌های فضایی آمریکا موسوم به “آزمایشگاه مداری سرنشین دار” (MOL – Manned Orbiting Laboratory) انتخاب و مشغول آموزش شد. این به‌اصطلاح آزمایشگاه در حقیقت یک پایگاه نظامی بود که باید در خدمت نیروهای مسلح این کشور قرار می‌گرفت و برای کارهای نظامی و جاسوسی و دیگر اهداف وزارت دفاع به کار می‌رفت. این طرح هدف‌هایی مثل تجسس و عکس‌برداری از مکان‌های مربوط به دشمن، بررسی مستقیم توانایی‌های طرف مقابل، راه‌های عملی مقابله با فعالیت‌های زمینی و مداری دشمن و غیره را شامل می‌شد. سخت‌افزارهای این برنامه عبارت بودند از موشک تایتان و ناو دونفره جمینی.

با آغاز طرح آپولو که هزینه‌ای سرسام‌آور برای آمریکا داشت اما برنامه‌ای حیثیتی بشمار می‌رفت توان مالی آمریکا اجازه نمی‌داد بودجه‌ای دیگر، حتی به بهانه امنیت ملی، برای امور فضایی اختصاص داده شود. با به‌کارگیری ماهواره‌های تجسسی بدون سرنشین که هم کارایی خوبی داشتند و هم کم‌هزینه‌تر و کم‌خطرتر بودند، به‌تدریج مسئولان نظامی مجاب شدند که اجرای این برنامه فایده چندانی نخواهد داشت و به لحاظ تبلیغاتی نیز باعث صدمه زدن به حیثیت آمریکا در بین کشورهای مختلف می‌شود زیرا ایستگاه مداری سرنشین دار در تمام جهان به‌عنوان یک برنامه نظامی شناخته‌شده و عملاً آمریکا را به‌عنوان کشوری که فضا را نیز به عرصه نظامیگری و جنگ تبدیل کرده معرفی می‌کند و بالاخره مسئولان سیاسی و نظامی آمریکا به این نتیجه رسیدند که مول را تعطیل کنند. به‌این‌ترتیب طرح چند میلیارد دلاری مول لغو شد.

بعد از لغو برنامه  آزمایشگاه مداری سرنشین دار, برخی از فضانوردان آن طرح ازجمله پترسن به جمع کیهان‌نوردان برنامه آپولو پیوستند و به آموزش برای انجام آن طرح پرداختند. در این راستا وی سمت‌های مختلفی را بر عهده گرفت که ازجمله آن‌ها می‌توان به عضویت در گروه خدمه پشتیبانی برای مأموریت آپولو-16 اشاره کرد. گرچه پروازهای آپولو به ماه هم تقلیل یافت و بالاخره تعطیل شد و پترسن نتوانست به آرزویش برسد اما او دلسرد نشد و برخلاف  عده زیادی که استعفا دادند همچنان در گروه فضانوردان ناسا باقی ماند. با ظهور کیهان پیما های شاتل وی برای پرواز با این سفینه تمرین‌های جدیدی را آغاز کرد و  سرانجام بعد از حدود 14 سال انتظار, وی به همراه پاول ویتز، کارول بابکو و استوری ماسگریو 4 آوریل 1983 بر عرشه فضاپیمای چلنجر  و در نخستین مأموریت مداری این کیهان پیما راهی مدار زمین شد. 

در این مأموریت آن‌ها ماهواره ردگیری و بازپخش اطلاعات (Tracking and Data Relay Satellite- T.D.R.S) را در مدار قراردادند. پترسن در سومین روز سفر به همراه ماسگریو یک راهپیمایی فضایی 4 ساعت و 15 دقیقه‌ای را به انجام رساند که نخستین عملیات از این نوع بعد از حدود 10 سال توسط کیهان‌نوردان آمریکایی بود و لباس‌های جدیدی را برای راهپیمایی فضائی آزمایش کردند.  
این گرچه نخستین اما تنها فضایی پترسن بشمار می‌رفت و با فرود کیهان پیمای چلنجر پس مأموریتی 5 روز و 23 ساعته  پایان یافت و نام پترسن به‌عنوان پنجاه و سومین فضانورد آمریکا و یک‌صد و شانزدهمین فضانورد جهان به ثبت رسید.
حدود یک سال و نیم بعد در‏ دسامبر 1984 پترسن از فضانوردی کناره‌گیری کرد و به‌عنوان رئیس شرکت “مشاوره عملیات هوا-فضا” فعالیت خود را در بازار آزاد آغاز کرد.
دونالد پترسن سرانجام روز 29 مه 2018 فوت کرد.