سیروس برزو: شاید برای بسیاری این سئوال پیش آید که هدف اساسی از صرف این همه هزینه کردن در فضا برای ساختن ایستگاه فضایی سرنشین‌دار چیست؟ و چرا باید با مشکلات متعددی در این مسیر به مقابله برخاست؟ و استقرار بشر در مدار زمین چه سودی در بردارد؟
از جمله مهمترین فوائد چنین کاری به سه مورد زیر می توان اشاره نمود:
الف. استفاده از بی‌وزنی برای تهیه مواد صنعتی
ب. استفاده از بی وزنی برای تهیه مواد دارویی کمیاب
ج. استفاده از نور و حرارت بیکران خورشید برای تولیدی انرژی
الف-استفاده از بی وزنی برای تهیه مواد صنعتی:
سال هاست که در زمین آلیاژهای مختلفی تهیه می‌شود اما در تمامی موارد وزن مخصوص فلزات در ساخت این آلیاژها تاثیر بسزایی داشته است. زمانی که دو فلز با یکدیگر در کوره‌ای ذوب می‌شوند فلز سنگین‌تر در قسمت پایین و فلز سبک‌تر در بخش بالایی جای می‌گیرد تمامی روش‌هایی که برای امتزاج تاکنون به کار رفته نتوانسته به طور کامل عمل مخلوط شدن دو فلز غیر هم وزن را صورت دهد. نیروی جاذبه زمین در این عمل دخالت و محصول به دست آمده را از یکنواختی در می‌آورد اما در حالت بی‌وزنی این عمل به صورت بسیار دقیقی می تواند انجام شود.
این شرایط برای تهیه کریستال‌ها نیز مفید بوده و می‌تواند کمک فوق العاده‌ای برای تهیه بلورهایی در ابعاد و اشکال مختلف را عرضه کند.
تجربیات زیادی طی سال‌های اخیر در آزمایشگاه‌های مداری انجام شده و فضانوردان با استفاده از سامانه‌های مختلف از جمله کوره‌های “دیفوزیا” “کریستال”، “اسفرا” و غیره به کار تهیه کریستال یا ذوب فلزات پرداخته و نتایج بسیار با ارزشی را به دست آورده‌اند. اینک، شرکت‌ها و کشورهای مختلفی برای تهیه مواد صنعتی در فضا به طراحی دستگاه‌های مختلف پرداخته‌اند. آنها امیدوارند بتوانند در آینده کارگاه‌های تولیدی بزرگی را در مدار زمین مستقر ساخته و مایحتاج بسیاری از ادوات و تجهیزات علمی و فنی را در آنجا تهیه کنند اینگونه تاسیسات به علت استفاده از نیروی خورشید مانند صنایع فعلی خطرآلودگی محیط زیست را در برنداشته ضمناً از این انرژی رایگان بهره خواهند برد.
ب- استفاده از بی وزنی برای تهیه مواد دارویی کمیاب:
یکی دیگر از موارد مورد علاقه دانشمندان, تهیه دارویی‌هایی است که به علت وجود جاذبه در زمین یا غیرممکن و یا بازدهی بسیار اندکی می‌باشد در رابطه با تهیه دارو در فضا نیز آزمایش‌هایی صورت گرفته است نمونه این فرآورده ماده‌ای است به نام “اوروکینیز” که توسط دسته‌ای از سلولهای کلیه ساخته می‌شود و برای درمان انسداد شریان‌های ریه بیماران شریانی و از بین بردن سنگ کلیه موثر است. ساخت این دارو در زمین بسیار گران تمام می‌شود برای درمان یک بیمار این دارو باید ده بار مصرف شود و قیمت دارو در هر بار حدود هزار دلار خرج دارد اما ساخت آن در فضا به مراتب ارزانتر خواهد بود. زیرا جدا کردن سلولهای تولیدکننده “اوروکینز” از سایر سلول‌ها با استفاده از روش الکتروفورسیس در مدار زمین بسیار ساده‌تر است. یکی دیگر از خدمات پزشکی ایستگاه‌های مداری می‌تواند جدا کردن سلولهای پانکراس باشد که حاوی انسولین هستند و می‌توان آنها را به بدن بیمار دیابتی پیوند زد.
در حال حاضر دوازده دارو از سوی مراکز علمی پزشکی آمریکا برای تولید در فضا انتخاب شده‌اند که از جمله می‌توان موارد زیر را نام برد.
آنتی‌تریپسین (نفاخ) داروی ضد هموفیلی، سلولهای بتا (دیابت)، سرم ایمنی برای عفونتهای ویروسی، انترفرون برای عفونتهای ویروسی، سلولهای پیتوئیتر (درمان کوتاه قدی) داروهای ضد جذام، داروهای ضد انعقاد خون.
ج- استفاده از نور و حرارت بیکران خورشید جهت تولید انرژی:
مارسوفلدان، استاد فیزیک هسته‌ای و فیزیک پلاسما در کتاب خود، “قرن بیست و یکم” پیرامون استفاده از انرژی خورشید چنین نوشته بود: «چه در اطراف زمین و چه در بخش بزرگی از منطقه پیرامون خورشید، فضا به سبب دریافت دائم پرتوها از این ستاره مرکزی دارای خاصیت انرژی زایی ویژه‌ای است. این محیط به سبب استفاده همیشگی از نور خورشید و نبودن شب و روز، عدم کاهش نور توسط جو و شرایط جوی نسبت به زمین از برتری فوق العاده‌ای برخوردار است به طوری که با نصب یک گیرنده بزرگ به مساحت ۶۰ کیومتر مربع در فضا می توان پنج میلیارد وات برق به زمین فرستاد.»
مشکلات مربوط به کمبود سوخت‌های فسیلی و بالا رفتن قیمت آنها همچنین ایجاد اختلال در محیط زیست باعث شده دانشمندان برای استفاده هرچه بیشتر از انرژی خورشید دست به کار شوند. طرح‌های مختلفی از سوی اشخاص و موسسات ارائه گردیده تا بهره جویی از آنها به حل مشکلات تولید انرژی پایان داده شود به طور مثال شرکت بوئینگ نیروگاهی را به طول ۲۵ و عرض ۲/۵ کیلومتر با ۱۲۸ کیلومتر مربع زیربنا طراحی کرده که حدود یک صد هزار تن وزن دارد. این نیروگاه سالانه حدود ده هزار مگاوات برق می تواند تولید کند انرژی ایجاد شده باید توسط ماکروویو به زمین مخابره و مورد استفاده قرار گیرد.
اشکال مختلفی از قبیل توربین‌های گازی، باطری‌های خورشیدی، توربین‌های بخار آب و غیره پیشنهاد شده که در این نیروگاه به کار برده شوند.
