فضا برای لقمهای نان
سیروس برزو: شاید برای بسیاری این سؤال پیش آید که هدف اساسی از صرف اینهمه هزینه در فناوری فضایی چیست؟ استقرار بشر در مدار زمین چه سودی در بردارد؟ از جمله مهمترین فواید چنین کاری میتوان به استفاده از بیوزنی برای تهیه مواد صنعتی، مواد دارویی کمیاب و استفاده از نور و حرارت بیکران خورشید تولیدی انرژی.
استفاده از بیوزنیبرای تهیه مواد صنعتی
سالها است که در زمین آلیاژهای مختلفی تهیه میشود اما در تمامی موارد وزن مخصوص فلزات در ساخت این آلیاژها تأثیر بسزایی داشته است.
زمانی که دو فلز با یکدیگر در کورهای ذوب میشوند فلز سنگینتر در قسمت پایین و فلز سبکتر در بخش بالایی جای میگیرد تمامی روشهایی که برای امتزاج تاکنون بهکاررفته نتوانسته بهطور کامل عمل مخلوط شدن دو فلز غیر هموزن را صورت دهد. نیروی جاذبه زمین در این عمل دخالت و محصول بهدستآمده را از یکنواختی درمیآورد اما در حالت بیوزنی این عمل بهصورت بسیار دقیقی میتواند انجام شود.
این شرایط برای تهیه بلورهها نیز مفید بوده و میتواند کمک فوقالعادهای برای تهیه بلورهایی در ابعاد و اشکال مختلف را عرضه کند.
تجربیات زیادی طی سالهای گذشته در ایستگاههای فضایی انجامشده و کیهاننوردان با استفاده از کورههایی مانند “دیفوزیا” “کریستال”، “اسفرا” و غیره به کار تهیه کریستال یا ذوب فلزات پرداخته و نتایج بسیار باارزشی را به دست آوردهاند اینک شرکتها و کشورهای مختلفی برای تهیه مواد صنعتی در فضا به طراحی دستگاههای مختلف پرداختهاند. آنها امیدوارند بتوانند در سالهای آینده کارخانههای بزرگی را در مدار زمین مستقر ساخته و مواد بسیاری از ادوات و تجهیزات علمی و فنی را در آنجا تهیه کنند اینگونه تأسیسات به علت استفاده از نیروی خورشید مانند صنایع فعلی خطر آلودگی محیطزیست را در برنداشته ضمناً از این انرژی رایگان بهره خواهند برد.
استفاده از بیوزنی برای تهیه مواد دارویی کمیاب
یکی دیگر از موارد موردعلاقه دانشمندان تهیه دارویی است که به علت وجود جاذبه در زمین یا غیرممکن و یا بازدهی بسیار اندکی هست در رابطه با تهیه دارو در فضا نیز آزمایشهایی صورت گرفته است نمونه این فرآورده مادهای است به نام “اوروکینیز” که توسط دستهای از سلولهای کلیه ساخته میشود و برای درمان انسداد شریانهای ریه بیماران شریانی و از بین بردن سنگ کلیه مؤثر است. ساخت این دارو در زمین بسیار گران تمام میشود برای درمان یک بیمار این دارو باید ده بار مصرف شود و قیمت دارو در هر بار حدود هزار دلار هزینه در بردارد اما ساخت آن در فضا بهمراتب ارزانتر خواهد بود. زیرا جدا کردن سلولهای تولیدکننده “اوروکینز” از سایر سلولها با استفاده از روش الکتروفورسیس در مدار زمین بسیار سادهتر است.
یکی دیگر از خدمات پزشکی ایستگاههای مداری میتواند جدا کردن سلولهای پانکراس باشد که حاوی انسولین هستند و میتوان آنها را به بدن بیمار دیابتی پیوند زد.
در حال حاضر دوازده دارو از سوی مراکز علمی پزشکی آمریکا برای تولید در فضا انتخابشدهاند که ازجمله میتوان موارد زیر را نام برد:
آنتی تریپسین (نفاخ) داروی ضد هموفیلی، سلولهای بتا (دیابت)، سرم ایمنی (برای عفونتهای ویروسی)، انترفرون (برای عفونتهای ویروسی)، سلولهای پیتوئیتر (درمان کوتاهقدی) داروهای ضد جذام، داروهای ضد انعقاد خون.
استفاده از نور و حرارت بیکران خورشید جهت تولید انرژی:
مارسوفلدان، استاد فیزیک هستهای و فیزیک پلاسما در کتاب خود، “قرن بیست و یکم” پیرامون استفاده از انرژی خورشید چنین میگوید:«چه در اطراف زمین و چه در بخش بزرگی از منطقه پیرامون خورشید، فضا به سبب دریافت دائم پرتوها از این ستاره مرکزی دارای خاصیت انرژیزایی ویژهای است. این محیط به دلیل استفاده همیشگی از نور خورشید و نبودن شب و روز، عدم کاهش نور توسط جو و شرایط جوی نسبت به زمین از برتری فوقالعادهای برخوردار است بهطوریکه با نصب یک گیرنده بزرگ به مساحت ۶۰ کیلومترمربع در فضا میتوان پنج میلیارد وات برق به زمین فرستاد».
مشکلات مربوط به کمبود سوختهای فسیلی بالا رفتن قیمت آنها و ایجاد اختلال در محیطزیست باعث شد دانشمندان برای استفاده هرچه بیشتر از انرژی خورشید دستبهکار شوند. طرحهای مختلفی از سوی اشخاص و مؤسسات ارائه گردیده تا بهرهجویی از آنها به حل مشکلات تولید انرژی پایان داده شود بهطور مثال شرکت بوئینگ نیروگاهی را به طول ۲۵ و عرض ۲.۵ کیلومتر با ۱۲۸کیلومترمربع زیربنا طراحی کرده که حدود یکصد هزار تن وزن دارد. این نیروگاه سالانه حدود ده هزار مگاوات برق میتواند تولید کند انرژی ایجادشده باید توسط امواج ماکروویو به زمین مخابره و مورداستفاده قرار گیرد.