مرگ فضانورد در کمال خونسردی + گزارش تصویری
سیروس برزو: سومین سفینه سرنشین دار شوروی سايوز (Soyuz) نام گرفت. برای سایوز-۱ برنامهای جذاب پیشبینیشده بود: ۲۳ آوريل ۱۹۶۷ (۳ اردیبهشت ۱۳۴۶ )، ولاديمير کاماروف (Vladimir Komarov) با ناو سايوز-۱ بايد به فضا میرفت و يک روز بعد والری بيکوفسکي (Valery Beykovsky)، یوگنی خرونف (Yevgeny Khrunov) و الکسی يليسيف (Aleksei Yeliseyev) با سايوز-۲.
در مدار ناوها به هم متصل میشدند. بعد خرونف و يليسيف از سايوز-۲ بيرون آمده با انجام يک راهپيمايي فضايي، به ناو سايوز-1 منتقل شوند. سپس دو ناو کيهاني از هم جدا و به زمين بازگردند. کلمه” سایوز” در زبان روسی به معنای اتحاد است و بخشی از نام اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی به شمار میرفت. بهاینترتیب اتحاد این جمهوریها در جشن کارگری اول ماه مه تا مدار زمین هم کشیده میشد.
چاه یونی رایانه را از کار انداخت
بعد از پرتاب سایوز-۱ مشخص شد يکي از دوباله باتریهای خورشیدی ناو باز نشده است. معني اين مشکل اين بود که ناو، انرژي کافي نخواهد داشت و اتصال دو ناو سايوز میسر نیست. درنتیجه پرتاب ناو دوم لغو گردید و صبح ۲۴ آوريل فرمان بازگشت ناو داده شد. کاماروف مراحل بازگشت را اجرا کرد، اما ناو کيهاني در زمان موردنظر، از قبول دستور براي فرود، سرباز زد. کاماروف گزارش داد که جهتگیری ناو بههمخورده و موشکهای مخصوص کند کردن حرکت روشن نشدند. بعد معلوم شد زماني که سايوز در بخش شب حرکت میکرد وارد بهاصطلاح چاه يوني گرديده و اين امر باعث به هم خوردن سامانه رایانهای ناو شده است. تنها راه باقیمانده، نشاندن ناو با استفاده از هدايت دستي بود. در دور هجدهم، بعد از ۲۶ ساعت و ۴۵ دقيقه پرواز، کامارف دستگاه ترمز موشکي سفينه را تقريباً در بالاي آفريقا به کار انداخت. موتور در زمان لازم و به مقدار تعیینشده کارکرد.
کارها درست پیش نمیرود
صبح سحر، کاماروف عمليات فرود سايوز-1 را شروع و ناو کيهاني را متوجه نقطهای در استان اورنبوگ کرد. ناو با هدايت هوشيارانه او خيلي خوب وارد جو گرديد. طبق معمول، ارتباط کیهاننورد با مرکز هدايت پرواز بعد از ورود به جو،قطع شد اما بهزودی صداي کاماروف به گوش رسيد. او آرام و بدون اضطراب گزارش میداد. حاضران به وجد آمدند. اما از لحظهای بعد يک گزارش کوتاه رسيد: «ناو از منطقه گذشت… زمان ديد ۲ ثانيه…»
یک نفر شروع به تکرار جمله کوتاه کرد : «دستگاه از منطقه گذشت… زمان ديد ۲ ثانيه است» و بعد ادامه داد» چرا فقط ۲ ثانيه، بايد بيشتر باشد…»
گزارش هواپيماي گروه جست وجو در منطقه فرود، گفتگوها را قطع کرد. فرمانده گروه گزارش داد:«سايوز را میبینم. مردم در اطراف جمع شدهاند. ماشینها بهطرف ناو میروند… »
دنباله گزارش فرود همه را در سکوت فروبرد:« مورد را ديدم، کیهاننورد نياز به کمک فوري پزشکي دارد.«
حدس زدنها شروع شد. شايد آسیبدیده باشد. پايش شکسته باشد يا … حرفهای زيادي گفته میشد، اما هیچکدام به مرگ کامارف فکر نمیکردند.
اطلاعات جديد همه را در غم فروبرد. سامانه چتر نجات عملنکرده و کاماروف در اثر تصادف سفينه به زمين کشتهشده است.
کاماروف دستگاهها را خيلي خوب میشناخت و منطق جريان را میفهمید بهعلاوه در ناو دستگاههایی هست که هشدار میدهند. همه اين عقربهها در تابلو، چراغها و غيره واحدي را تشکيل میدهند که تمام حوادث در آن متمرکز میشوند. کاماروف، سرانجام کار را بهخوبی فهميد، اما بدون وحشت، خيلي ساده و شمرده گفت:«کارها درست پيش نمیرود.»
گزارش او مختصر بود. او فقط چيزهايي که مهمتر میدانست گزارش میداد و ناو با سرعت زیاد به زمين نزديک میشد.
دستگاه موشکی فرود نرم، نمیتوانست سقوط شديد ناو را جبران کند. بخش فرودي در هنگام برخورد با زمين تکهپاره شد و آتش گرفت. وقتي آتش را با خاک خاموش کردند، جسد کیهاننورد کشف شد.
وداع با قهرمان
ناو حدود ساعت ۷ صبح به زمين برخورد کرد. ژنرال کامانين، مسئول نظامي کیهاننوردی شوروي که کليه عمليات زیر نظر مستقيم و دستور او انجام میشد و نماينده برژنف بهحساب میآمد، ساعت ۱۱ از محل حادثه بازديد کرد . قضيه را فوراً به وزير دفاع گزارش داد تا او به برژنف اطلاع دهد.
منظره وحشتناکي بود. آتش ناو را کلاً در برگرفته و جسد کاماروف در لابهلای آهن پارهها تکهپاره و سوخته شده بود. بعد از برداشتن تمامي قطعات بهجامانده، محل فرود ناو به علامت احترام و براي ساختن يادبود مشخص شد و مراسمي برگزار شد. ساعت ۱۲ گزارش کامل قضيه به برژنف رسيد، اما از مردم هنوز پنهان مانده بود و تنها در فرداي آن روز خبرگزاري تاس بعداً بدون اشاره به نقص فنی سایوز در مدار زمین و به هم خوردن برنامه اتصال ناوها در مدار، گزارش داد که ناو کليه عمليات پیشبینیشده را بهخوبی به انجام رسانده و پس از پايان مأموريت راهي زمين شد، اما بعد از ورود به جو چتر نجات درست عملنکرده، طنابهای آن گرهخورده درنتیجه ناو سقوط کرده و کیهاننورد در اثر برخورد به زمين کشته شد.
ورشنين، فرمانده کل نيروي هوايي، بعد از فکر زياد، دستور داد تابوت و باقيمانده جسد کاماروف را به کیهاننوردان نشان دهد تا آنها آگاهانه به کارشان ادامه دهند.
خاکستر جسد کاماروف، با مراسم رسمي و بهعنوان يک قهرمان ملي در پاي ديوار کرملين به خاک سپرده شد.