تصویر هابل از یک جفت کهکشان مارپیچی خیره کننده
بابک خلیلی مرندی (عضو انجمن نجوم آیاز تبریز): در بزرگداشت 27مین سالگرد پرتاپ تلسکوپ فضایی هابل ناسا در 24 آوریل 1990،ستارهشناسان با استفاده از این تلسکوپ افسانهای برای ثبت تصویری از یک جفت کهکشان مارپیچی خیره کننده استفاده کردند.
این دو کهکشان مارپیچی پرستاره، برداشتی کلی از این موضوع که چگونه ممکن است کهکشان راهشیری از دید یک ناظر بیرونی(خارج از کهکشان راه شیری) به نظر بیاید به ما ارائه میدهد.کهکشان لبه نما NGC 4302 و کهکشانی که در تصویر بصورت کج دیده میشود NGC 4298 نام دارند. این کهکشانها کاملامتفاوت به نظر میرسند، زیرا ما آنها را در موقعیتهای مختلف در آسمان، زاویهدار میبینیم.در واقع آنها از لحاظ دوره.های ساختاری و محتویاتشان خیلی به یکدیگر شبیهند.
محققان گزارش میدهند که از دید ما در زمین، NGC 4302 دارای انحرافی 90 درجه.ایاهست که دقیقا لبه نما میباشد.میزان کجی NGC4298 هفتاد درجه بوده و در آن نشانهای از ساختاری فرفرهمانند قابل رویت است، اما این ویژگی به برجستگی برخی دیگر از کهکشانهای مارپیچی نیست.در کهکشان NGC 4302، غبار دیسک کهکشانی در برابر خطوط غنی از ستارهها به صورت مکانهایی سیاه و تیره دیده میشوند. گرد و غبار باعث میشود که این کهکشان نسبت به کهکشان همراهش تاریکتر و قرمزتر به نظر بیاید. لکه بزرگ آبی رنگ به نظر میرسد که منطقه غول آساییست که محل تشکیل ستارگان جوان است. هر دو کهکشان در صورت فلکی گیسو و درون خوشه کهکشانی ویرگو که حاوی حدودا 2000 کهکشان میباشد قرار گرفته و فاصله تقریبی آنها از ما 55 میلیون سال نوری است.این دو کهکشان در سال 1784 توسط ستارهشناسی بنام ویلیام هرشل کشف شدند.
اجرامی اینچنینی در ابتدا صرفا و بسادگی سحابیهای مارپیچی نامیده میشدند،زیرا مسافت و فاصلهای که داشتند مانع شناخت دقیق آنها میشد.در اوایل قرن بیستم، ادوین هابل کشف کرد که کهکشانها، شهرهای جزیره مانند دیگری از ستارگان میباشند که در دوردستها و بیرون از کهکشان راهشیری قرار گرفتهاند.از خصوصیات کهکشانهای مارپیچی داشتن بازوهایی متشکل از ستارگان جوان است که از مرکز آن به طرف خارج پیچ خوردهاند. بازوهای درخشان نواحی هستند که در آنها ستارگان با شدت بسیار در حال شکل گیریاند.کهکشانهای مارپیچی دارای یک برآمدگی مرکزی بوده و توسط هاله ضعیفی از ستارگان احاطه شدهاند.همچنین بسیاری این نوع کهکشانها دارای باریکههایی هستند که از قسمت برآمدگی مرکزی به طرف بازوهای کهکشان گسترش یافته است. قطر کهکشان NGC 4302 تقریبا 87,000 سال نوری میباشد که حدود 60 درصد اندازه راه شیری، یعنی چیزی در حدود 110 میلیارد جرم خورشیدی که تقریبا یک دهم جرم راه شیری میشود،است.
قطر NGC 4298 چهل و پنج هزار سال نوری یعنی در حدود یک سوم اندازه راه شیری میباشد.این کهکشان با داشتن 17 میلیارد برابر جرم خورشید، کمتر از دو درصد راهشیری است که دارای 1 تریلیون جرم خورشید است.مشاهدات هابل از 2 تا 22 ماه ژانویه 2017 با دوربین میدان باز شماره سه (WFC3) درسه طیف نوری مرئی انجام گرفت.
تلسکوپ فضایی هابل در تاریخ 24 آوریل 1990 سوار بر شاتل فضایی دیسکاوری به فضا پرتاب و روز بعد در مدار نزدیک زمین مستقر شد.هابل با قرار گرفتن در ارتفاعی بالاتر از اتمسفر زمین و دور بودن از اثرات اعوجاج آن، در محدوده طیفهای فرابنفش، مرئی و فرو سرخ به کاوش جهان میپردازد. اکتشافات مهم هابل در طی 27 سال گذشته باعث تحولی اساسی در رشته های ستارهشناسی و اخترفیزیک شده است.