تاکنون درباره نحوه شکل‌گیری انواع کهکشان‌ها تئوری‌های بسیاری ارائه‌شده است. اما آیا این تئوری‌ها قابل‌اعتمادند؟ تحقیقی جدید، به این سؤال پاسخ می‌دهد.
یکی از تئوری‌هایی که به‌طور وسیع پذیرفته‌شده هم هست، این است که انواع کهکشان‌ها با ادغام ابرهای ستاره‌ای کوچک‌تر، شکل می‌گیرند. به این صورت که این ابرهای ستاره‌ای که به دلیل قید گرانشی، تشکیل‌شده‌اند، به همدیگر نزدیک شده، در کهکشان اصلی ادغام می‌شوند و اندازه و شکل کهکشان را در زمان تغییر می‌دهند. بااین‌حال، تحقیق جدیدی که انجام‌شده نشان می‌دهد که شکل کنونی کهکشان‌ها می‌تواند توسط شکل‌گیری ستاره‌های جدید در مراکزشان تعیین‌شده باشد.
این تحقیق جدید بانام مراکز کهکشانی چرخان در کهکشان‌های پرجرم با z=2.5، در نشریه Astrophysical Journal Letters به چاپ رسیده است.محققان این پروژه با همکاری موسسه ماکس پلانک و رصدخانه ملی ژاپن، رصدهایی از کهکشان‌های بسیار دور را بررسی کرده تا به دید بهتری از نحوه دگرگونی کهکشان‌ها دست پیدا کنند.
نحوه تحول یک کهکشان
در این بررسی‌ها، تصاویر 25 کهکشان که در فواصل یازده میلیارد سال نوری از زمین قرار داشتند، مطالعه شد. وقتی به چنین فاصله‌ای نگاه می‌کنید، مانند این است که به زمانی در حدود سه میلیارد سال نوری پس از بیگ بنگ می‌نگرید.این زمان، مصادف است با دورانی که شکل‌گیری کهکشان‌ها در کیهان ما به اوج خودش رسید.
Tadaki سرپرست این پژوهش می‌گوید: «عقیده بر این است که کهکشان‌های پرجرم بیضوی، از برخورد کهکشان‌های مارپیچی شکل می‌گیرند. اما مشخص نیست که آیا تمامی کهکشان‌هایی از این نوع، چنین برخوردهایی را تجربه کرده باشند و ممکن است مسیر دیگری نیز موجود باشد.»
ثبت نور بسیار کم چنین کهکشان‌های دوردستی، کار آسانی نبود. این گروه محقق برای دستیابی به این هدف، به سه تلسکوپ زمینی نیاز داشت تا این کهکشان‌ها را به‌درستی تفکیک کند. آن‌ها کارشان را با تلسکوپ 8.2 متری سوبارو در جزایر هاوایی آغاز کردند تا از 25 کهکشان تصویربرداری کنند. سپس تصاویری از این کهکشان‌های دوردست توسط تلسکوپ هابل و آرایه زیر میلی‌متری آلما در شیلی تهیه شد. تلسکوپ هابل ، نور ستاره‌های شکل‌گرفته در این کهکشان‌ها را ثبت می‌کرد تا شکل این اجرام را مشخص کند. از طرف دیگر، آرایه تلسکوپی آلما، به رصد امواج تابش‌دهی توسط ابرهای سرد گردوغبار می‌پرداخت. یعنی جایی که ستارگان جدید در حال شکل‌گیری بوده‌اند.
تصاویری از کهکشانی در فاصله 11 میلیارد سال نوری از ما
چیزی که این محققان یافتند این بود که کهکشان‌های اولیه، توسط یک مؤلفه دیسکی شکل مجزا می‌شوند. برخلاف یک برآمدگی مرکزی که در مورد کهکشان‌های مارپیچی مشاهده می‌کنیم.به‌علاوه، رصدهای آلما نشان داد که منابع عظیمی از گاز و غبار در مرکز این کهکشان‌ها وجود دارد. موردی که نشان‌دهنده نرخ بالای شکل‌گیری ستاره‌ها در این مناطق است.
برای آنکه مشخص شود که چنین مناطقی با نرخ بالای شکل‌گیری ستاره، ناشی از ادغام کهکشان‌ها نیستند، از داده‌های رصدخانه بسیار بزرگ اروپا (VLT) در شیلی استفاده شد.
Tadaki توضیح می‌دهد: «در این پژوهش، ما به شواهد محکمی رسیده‌ایم که هسته‌های چگال کهکشانی، می‌توانند جدا از برخوردهای کهکشانی شکل بگیرند. به‌علاوه این نواحی قادرند تا با شکل‌گیری شدید ستاره‌ها در مرکز کهکشان، ایجاد شوند.»
این یافته‌ها دانشمندان را وادار می‌کند تا درباره تئوری‌های شکل‌گیری کهکشان‌ها دوباره بیندیشند. تحول کهکشان‌ها و نحوه ایجاد بازوهای کهکشانی، برآمدگی مرکزی کهکشان و مدل‌های مربوط به تحول کیهانی ازجمله مواردی است که درباره آن‌ها بایستی تجدیدنظر صورت پذیرد. حتی ممکن است درباره نحوه برخورد کهکشان راه شیری با کهکشان آندرومدا در چند میلیارد سال آینده نیز به شیوه دیگری فکر کنیم. همانند همیشه، هرچقدر که درباره کیهان بیشتر کاوش کنیم، رمز و رازهایش برای ما بیشتر نمایان می‌شود.