مریم فخیمی: مثلث تابستانی در نیمه غربی آسمان تکیه زده و این نشانه رسیدن به پایان تابستان گرم و پربرکت است. درخشان‌ترین ستارگان صورتهای فلکی شلیاق، قو و عقاب تشکیل دهنده مثلث تابستانی هستند. در این یادداشت نگاهی به صورت فلكی شلیاق و پدیده‌های رصدی شهریورخواهیم داشت. دو «پیشنهاد رصدی» برای علاقمندانی است كه به ابزارهای اپتیكی دسترسی دارند.
چنگ آسمانی
شلیاق یكی از صورفلكی كوچك در نیمكره شمالی آسمان است كه در فصل تابستان در بالای سر خودنمایی می‌كند. شلیاق در میان ایرانیان باستان به یك‌پایه و در میان رومیان به چنگ رومی مشهور بود. همچنین این صورت فلكی به كركسی نشسته كه بال‌هایش را جمع كرده تشبیه می‌شود. اگر شب‌ها به بالای سر نگاه كنید ستاره درخشانی خواهید یافت. این همان نسر واقع است. نسرواقع درخشان‌ترین ستاره آسمان نیمكره شمالی بعد از شباهنگ است و در صورت فلكی شلیاق قرار دارد. نسر واقع یكی از ستارگان تشكیل دهنده مثلث تابستانی است. این ستاره 26 سال نوری از زمین فاصله دارد.
پیشنهاد رصدی
در صورت فلكی شلیاق اجرام جذابی برای رصد وجود دارد. یكی از این اجرام سحابی سیاره‌نمای حلقه (M57) است.
این سحابی مابین دو ستاره در ضلع جنوبی شلیاق قرار دارد. این سحابی در تلسكوپ‌های كوچك به شكل لكه‌ای خاكستری دیده می‌شود اما در تلسكوپ‌های بزرگ می‌توان رنگ‌های آن را تشخیص داد. وقتی این سحابی را رصد می‌كنید در واقع آینده ستارگانی چون خورشید را می‌بینید. وقتی ستارگان خورشیدمانند به مراحل پایانی زندگی خود می‌رسند متورم شده و لایه‌های بیرونی ستاره در فضا رها می‌شود. طبق اسناد تاریخی، یك منجم آماتور فرانسوی 237 سال پیش این سحابی را كشف كرد.
رویدادهای رصدی شهریور
این پدیده‌ها با چشم غیر مسلح قابل رصد است.
3 شهریور – ساعت 20:30 در جنوب‌غرب آسمان، سیاره مشتری (Jupiter)، ماه و ستاره سماک اعزل (Spica) را در نزدیکی هم خواهید دید. البته سیاره مشتری و ماه جوان مقارنه نزدیکی با هم خواهند داشت (جدایی زاویه‌ای 2 درجه).
7 شهریور- ساعت 12:44، ماه در تربیع اول است.
7شهریور- ساعت 20:40 در جنوب آسمان، ماه را در کنار ستاره سرخ قلب‌العقرب (Antares) خواهید یافت.آنتارس درخشان‌ترین ستاره صورت فلکی باشکوه عقرب است.
8 شهریور- ساعت 20:40 مقارنه ماه و سیاره زحل (Saturn) را در جنوب آسمان خواهید دید(جدایی زاویه‌ای کمتر از 3 درجه).
12 شهریور – گذر ایستگاه فضایی بین‌المللی از آسمان تهران. ورود: جنوب‌غرب ساعت 5:28 بامداد، خروج: شمال‌شرق ساعت 5:33، درخشندگی: 3.7-
14 شهریور- ساعت 6 صبح اجتماع عطارد(Mercury)، قلب‌الاسد(Regulus) و مریخ (Mars) را در شرق آسمان خواهید دید. همچنین مقارنه بسیار نزدیک مریخ سرخ‌فام و ستاره قلب‌الاسد نیز خواهید بود(جدایی زاویه‌ای کمتر از 1 درجه).
15 شهریور- ماه بدر11:34
19 شهریور- ساعت 6 صبح باز هم عطارد، مریخ و ستاره قلب‌الاسد را در شرق آسمان کنار یکدیگر خواهید دید.
20 شهریور- ساعت 20:05 مقارنه ستاره سفید سماک‌اعزل (Spica) و سیاره مشتری (Jupiter)را در جنوب آسمان تماشا کنید.
22 شهریور- ماه در تربیع دوم 10:56
26شهریور- ساعت 6 صبح مقارنه بسیار نزدیک سیارات عطارد و مریخ را در شرق آسمان رویت خواهید کرد(جدایی زاویه‌ای کمتر از 1 درجه).
27 شهریور- ساعت 5:15 در شرق آسمان مقارنه نزدیک ماه و سیاره درخشان زهره (Venus) را خواهید دید.
28 شهریور- پیش از طلوع آفتاب اجتماع ماه، عطارد و مریخ را در ارتفاع کمی از شرق آسمان ببینید.
29 شهریور- ساعت 5:10 مقارنه زهره (Venus) و ستاره قلب‌الاسد (Regulis) را در شرق آسمان خواهید دید.
وضعیت سیارات
زهره، نگین درخشان آسمان صبحگاهی است که ساعاتی قبل از طلوع آفتاب در شرق آسمان خودنمایی می‌کند. سیارات مریخ و عطارد نیز ساعتی پیش از طلوع در ارتفاع کمی از افق شرق و پایینتر از زهره درخشان قابل رویت هستند. سیاره مشتری با غروب آفتاب در جنوب‌غرب آسمان پدیدار می‌شود. ارباب حلقه‌ها سیاره زحل را با تاریک شدن هوا در نیمه جنوبی آسمان خواهید یافت.