رویکرد اخذ هزینه از اپراتورهای ماهوارهای بهجای راهکارهای فنی در مقابله با مشکل زبالههای فضایی
محققان دانشگاه کلرادو بولدر (University of Colorado Boulder) آمریکا طی مطالعه جدیدی اعلام کردهاند اخذ هزینه از اپراتورهای ماهوارهای راهی مؤثرتر از تلاش برای خارج کردن ماهوارههای از کارافتاده و قدیمی از مدار جهت مقابله با زبالههای فضایی است. آنها معتقدند دریافت مبلغ از اپراتورها بهازای هر ماهواره در مدار طی یک اجماع بینالمللی میتواند به کاهش زبالههای فضایی کمک بیشتری کند. در طرح این پژوهشگران بهرهگیری از رویکردهای مشابهی که کشورها در مورد اخذ مالیات کربن و مدیریت شیلات در جهان استفاده میکنند، بهعنوان راهکاری مناسب توصیه شده است.
مالیات کربن یک مالیات دولتی مستقیم است که متناسب با مقدار تولید دیاکسیدکربن در صنایع و تولیدات و یا استفاده از منابع، سرمایهها یا برخی خدمات اعمال میشود. اصل مالیات بر کربن ساده است؛ هر چه یک محصول گاز گلخانهای بیشتر (یا معادل دیاکسیدکربن) تولید کند، بیشتر مشمول مالیات میشود. هدف نهایی چنین طرحی ادغام هزینههای اجتماعی و زیستمحیطی منفی ناشی از فعالیتهای اقتصادی با قیمت محصولات و هزینه خدمات است.
اکنون این پژوهشگران استفاده از چنین مدلهایی را برای صنعت ماهواره نیز پیشنهاد میکنند. البته در این طرح لازم است همه کشورها مشارکت کنند که طی آن هر کشوری که ماهوارههای بیشتری در مدار قرار دهد، متحمل هزینههای بیشتری نیز خواهد شد. آنها میگویند که در این مدل میتوان سالیانه و با توجه به شلوغی هر مدار، مبالغی را برای گردش هر ماهواره به دور زمین از اپراتور آن دریافت نمود.
مطابق گفته آنها از آنجایی که فضا یک منبع مشترک بهحساب میآید، شرکتها باید مسئول هزینهای باشند که ماهوارههایشان روی دوش دیگر اپراتورها میگذارند. متیو برگس (Matthew Burgess)، از نویسندگان این مطالعه، دراینباره میگوید: «ما به سیاستی احتیاج داریم که مطابق آن چنین هزینهای برای شرکتها در نظر گرفته شود.» توجه به این امر از آن رو حائز اهمیت است که با پرتاب ماهوارههای بیشتر طی سالهای آینده، ممکن است شرایط بهگونهای شود که ریسک برخورد یک ماهواره با دیگر ماهوارهها با ارزش آن ماهواره برابری کند!
اخذ چنین مبالغی انعکاسدهنده هزینهای است که استقرار هر ماهواره در مدار به صنعت فضایی تحمیل میکند؛ هزینههایی که بهخصوص شامل افزایش ریسک برخورد ماهوارهها و تولید زبالههای فضایی میشود و اپراتورها عموماً اینها را در نظر نمیگیرند. در مدل پیشنهادی این پژوهشگران، چنین هزینههایی در طول زمان و از آغاز مأموریت ماهواره افزایش مییابد که موجب افزایش ارزش مدارهای با تعداد ماهوارههای کمتر نیز میشود.