ارائه الگویی برای پایش آلایندههای خلیج گرگان با استفاده از تصاویر ماهوارهای
گروهی از محققان پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی و علوم جوی با همکاری پژوهشگران دانشگاه تهران با استفاده از تصاویر ماهوارهای اقدام به پایش آلایندههای خلیج گرگان کردند و موفق به ارائه الگویی برای پیشبینی آلایندههای این حوضه آبریز شدند. احمد منبوهی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی، دراینباره گفت: «طرح بررسی آلودگی شیمیایی خلیج گرگان با استفاده از تصاویر ماهوارهای پروژه مشترکی بود که با همکاری محققان دانشگاه تهران اجرایی شده است.»
وی ادامه داد: «در این طرح برای پایش آلایندههای خلیج گرگان ۴۵ نقطه در این خلیج انتخاب شد که از رودخانه نوکنده بهسمت خلیج و از رودخانه قرهسو بهسمت خلیج گرگان را شامل میشود و طی آن میزان کلروفیل، مواد مغذی و مقادیر شیمیایی و فیزیکی این خلیج را برداشت کردیم.»
منبوهی با اشاره به روند اجرای این تحقیقات توضیح داد: «در بخشی از این مطالعات بهصورت آزمایشگاهی اندازهگیریها را انجام دادیم و در نهایت الگوریتمی را برای ورود مواد مغذی بهویژه نیترات در این خلیج بهدست آوردیم و در مرحله بعد با استفاده از تصاویر ماهوارهای اقدام به پایش ورود مواد آلاینده به این حوضه آبریز کردیم.»
عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی، مواد مغذی مورد مطالعه در این طرح را شامل نیترات، نیترید، فسفات، سیلیکات و آمونیاک دانست و خاطرنشان کرد: «این مواد مغذی معمولاً از طریق سامانه فاضلاب و سایر روشها وارد رودخانهها و یا محیطهای دریایی میشوند و حضور این مواد در محیطهای آبی موجب شکوفایی جلبکی خواهد شد.» بهگفته وی، شکوفایی جلبکی در محیطهای دریایی بهدلیل کاهش اکسیژن و مواد غذایی باعث مرگ و میر ماهیان میشود.
منبوهی با اشاره به استفاده از دادههای ماهوارهای در این مطالعات یادآور شد: «بهمنظور ارائه مدلی برای ورود مواد آلاینده به خلیج گرگان از دادههای ماهوارهای استفاده شد و از طریق این تصاویر توانستیم غلظت آلایندهها را بررسی کنیم.» این محقق اضافه کرد: «بررسیهای ما نشان داد در مناطق ساحلی، غلظت مواد مغذی نسبت به بخشهای عمیقتر دریای خزر خیلی بالاتر است که این امر ناشی از ورود فاضلابها، روانابها و شیرابههای زبالهها به این حوضه میباشد.»
عضو هیأت علمی پژوهشگاه ملی اقیانوسشناسی با اشاره به حضور شانهدارها (نوعی موجود آبزی) در دریای خزر، گفت: «این آبزیان از دریای سیاه و از طریق آب توازن کشتیها وارد آبهای دریای خزر شدهاند و مطالعات ما نشان داد که در حال حاضر تعداد آنها بسیار زیاد شده است. این شانهدارها موجب مرگ و میر ماهیان و مصرف مواد لازم برای ماهیان میشوند.»
وی یادآور شد: «تعداد شانهدارها در بخشهای تمیزتر آب کمتر و در نواحی سواحل ساری، خلیج گرگان و چالوس تعداد آنها و همچنین میزان مواد مغذی بیشتر است. بهنظر میرسد آلودگی بیشتر در سواحل از ساری تا رامسر به دلیل توریستپذیری بیشتر این مناطق باشد.» منبوهی خاطرنشان کرد: «حضور مهاجمان شانهدار بهشدت بر روی آبزیان این منطقه اثرگذار است؛ بهگونهای که با صحبتهایی که با صیادان داشتیم، اعلام کردند تعداد ماهیان در رودخانهها و در دریا بسیار کم شدهاند و ادامه این روند در دراز مدت میتواند به نابودی این صنعت بینجامد.»