مریم فخیمی: به آخرین ماه بهار رسیدیم! در شب‌هایی که مقارن با پایان ماه مبارک رمضان است، بد نیست بیشتر از همیشه نگاهی به آسمان بالای سر بیاندازیم؛ به‌خصوص که سیاره‌های زهره، زحل، مشتری و مریخ در پهنه آسمان شب بی‌مهتاب جولان می‌دهند. در یادداشت امروز با صورت فلکی میزان (Libra) و اجرام عمقی آن آشنا خواهید شد. در تقویم‌تان رویدادهای رصدی خردادماه را یادداشت کنید و تماشای آسمان و پدیده‌های رصدی را فراموش نکنید.
حکایت صورت فلکی میزان
صورت فلکی میزان یا ترازو از صورت‌های فلکی منطقةالبروجی است. صورت‌های فلکی اطراف میزان عبارتند از: مارافسای (Ophiuchus)، عقرب (Scorpius) و سنبله (Virgo).
درخشان‌ترین ستاره در صورت فلکی میزان «الزُبَانَی الشَمَالِی» است. این نام عربی به معنی «پنجه شمالی» یا «چنگال شمالی» است و نام لاتین آن Lanx Borealis به‌معنی معیار یا مقیاسِ شمالی می‌باشد. قدر ظاهری آن ۲.۶۱ و فاصله آن از منظومه شمسی ۱۸۵ سال نوری برآورد می‌شود. گفته شده نخستین بار رومیان باستان این گروه ستارگان را به‌عنوان یک صورت فلکی مستقل و جدا از صورت فلکی عقرب مشخص کردند؛ البته این ادعا چندان صحیح نیست. سابقه تاریخی این صورت فلکی به ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد بازمی‌گردد. مردم با این صورت فلکی حتی در دوران بابلیان نیز آشنا بوده‌اند؛ زمانی که در آن، در نوعی قضاوت پس از مرگ، روح مردگان وزن می‌شده است!
اجرام عمقی آسمان
کهکشان NGC 5792 یک کهکشان مارپیچیِ میله‌ای در صورت‌فلکی میزان است که تقریباً ۸۳ میلیون سال نوری از خورشید فاصله دارد.
کهکشان NGC 5890 یک کهکشان عدسی شکل است. این کهکشان در سال ۱۷۸۵ کشف شد. قدر ظاهری آن ۱۴ است.
خوشه NGC 5897 یک خوشه کروی نسبتاً بزرگ در صورت فلکی میزان است. قدر آن ۹ است و در فاصله ۴۰ هزار سال نوری از منظومه شمسی قرار دارد.
پديده‌های رصدی خرداد
۱خرداد: هلال آخر ماه رمضان با چشم غیرمسلح قابل رؤیت است؛ ساعت ۵:۳۰
۳خرداد: در غرب و حنوب ایران هلال اول ماه شوال ۱۴۴۱ه.ق با چشم غیرمسلح قابل رؤیت است؛ ساعت ۲۰:۳۳
۴خرداد: همنشینی ماه، عطارد و زهره ساعت ۲۰:۴۵
۲۰خرداد: اجتماع ماه، و سیاره‌های مشتری و زحل ساعت ۳:۱۵
۲۴خرداد: مقارنه ۴ درجه‌ای ماه و سیاره سرخ رنگ مریخ؛ ساعت ۱:۳۰
۳۰خرداد: مقارنه ۳.۵ درجه‌ای ماه و سیاره زهره؛ ساعت ۵:۱۵
۳۱خرداد: مشاهده هلال آخر ماه شوال با چشم غیرمسلح ساعت ۵:۱۵
۱تیر: خورشید در انقلاب تابستانی ساعت ۲:۱۳ بامداد
وضعیت سیاره‌ها
اوایل خرداد، سیاره زیبای زهره با درخشش ۳.۸- همزمان با غروب آفتاب در غرب آسمان و در صورت فلکی گاونر (Taurus) خودنمایی می‌کند. در اواسط خرداد این سیاره در آسمان صبحگاهی و پیش از طلوع آفتاب قابل رؤیت خواهد بود. ساعتی قبل از نیمه‌شب تا پیش از طلوع خورشید فرصت مناسبی برای رصد غول گازی منظومه شمسی یعنی سیاره مشتری در نیمه جنوبی آسمان است (طلوع از جنوب شرق). درخشش مشتری ۲.۵- است و در صورت فلکی قوس (Sagittarius) قرار دارد. ارباب حلقه‌ها سیاره زحل، دقایقی بعد از سیاره مشتری از جنوب‌شرق آسمان پدیدار می‌شود و تا صبح قابل رؤیت خواهد بود. درخشش زحل ۰.۵ بوده و در صورت فلکی بزغاله یا جدی (Capricornus) قرار دارد. سیاره سرخ‌فام مریخ را حوالی ساعت ۲ بامداد در جنوب شرق آسمان تماشا کنید. درخشندگی مریخ حدود ۰.۱- است.