اداره کل سنجش از دور سازمان فضایی ایران نقشه‌های ماهواره‌ای مربوط به رطوبت خاک در کشور پس از بارندگی‌های فروردین۹۹ را منتشر کرد. در این گزارش وضعیت رطوبت خاک کشور که از داده‌های ماهواره SMOS استخراج شده مورد تحلیل قرار گرفته‌اند. به‌منظور صحت‌سنجی اطلاعات به‌دست آمده، از منحنی‌ها و نقشه‌های سازمان هواشناسی، مرکز ملی پایش و هشدار خشکسالی و همچنین سازمان مدیریت بحران استفاده شده است. کلیه پردازش‌های لازم که به‌منظور تهیه نقشه رطوبت خاک ماهواره SMOS انجام شده، در برنامه‌های SNAP و ArcGIS صورت گرفته‌اند.
ماهواره علمی-تحقیقاتی SMOS سرواژه Soil Moisture and Ocean Salinity به‌معنای «رطوبت خاک و شوری اقیانوس» یکی از ماهواره‌های برنامه لیوینگ پلنت (Living Planet) آژانس فضایی اروپا (ESA) است. هدف این ماهواره جمع‌آوری اطلاعات درباره چرخه آب و اقلیم زمین می‌باشد. همچنین کمک به بهبود پیش‌بینی‌های هواشناسی و پایش توده‌های برف و یخ از دیگر اهداف SMOS به‌شمار می‌رود. این ماهواره که در سال ۲۰۰۹ به فضا پرتاب شد دارای عمر طراحی ۳ سال بود که تاکنون در مدار به فعالیت خود ادامه داده و همچنان مشغول پایش زمین است.
SMOS که توسط شرکت فرانسوی تالس آلنیا (Thales Alenia Space) و آژانس فضایی فرانسه (CNES) توسعه یافته، با وزنی معادل ۶۳۰ کیلوگرم در ارتفاع حدوداً ۷۶۰ کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته است. این ماهواره از ترانسپاندارهای باند S و باند X بهره برده و باس ماهواره‌ای آن از نوع Proteus می‌باشد.
در شکل ۱ نقشه رطوبت خاک ماهواره‌ای مربوط به تاریخ‌های ۱۸و۱۹آوریل (۳۰و۳۱فروردین) نشان داده شده است. بالاترین درصد رطوبت خاک توسط SMOS در این تاریخ حدود ۰.۷۹ می‌باشد. به‌منظور بررسی دقت این نقشه به‌شکل بصری، نقشه وضعیت بارش کل کشور در حد فاصل ۲۹الی۳۱فروردین از طریق سایت سازمان هواشناسی ایران و از این لینک دانلود شد. این نقشه در شکل ۲ نشان داده شده است.
.jpg)
شکل ۱
شکل ۲
نقشه شکل ۲ میزان بارش بالایی را در منطقه استان کرمان و شمال سیستان و بلوچستان نشان می‌دهد. تأثیر این بارش در نقشه رطوبت خاک شکل ۱ نشان داده شده است. نکته جالب‌توجه در نقشه‌های رطوبت خاک، مشاهده این رطوبت در منطقه کویر مرکزی و لوت می‌باشد. به‌منظور بررسی دقیق‌تر این وضعیت، نقشه رطوبت خاک فوق را در Google Map نمایش می‌دهیم. (شکل ۳)
شکل ۳
پس از سیل مخرب فروردین۹۸، عجیب‌ترین پدیده در استان کرمان رخ داده و دریاچه‌ای در کویر لوت به عمق ۶ متر در حوالی گندم بریان سربرآورده است که حتی برای اهالی کرمان و شهداد هم جدید است. بارندگی‌ها سبب تولد دریاچه‌ای در گرم‌ترین نقطه جهان شده که میزبان پرندگان مهاجر نیز شده است. این دریاچه در فاصله ۵۰ کیلومتری کلوت‌های شهداد واقع شده و عامل اصلی ایجاد آن طغیان رودخانه شور بوده است. دریاچه یادشده در سال جاری به‌دلیل بارندگی پرآب‌تر گشته و به یکی از شگفتی‌های گردشگری کرمان تبدیل شده است.
گندم بریان یا ریگ سوخته، تپه‌هایی است پوشیده از گدازه‌های آتشفشانی به مساحت ۴۸۰ کیلومتر مربع که در ۸۰ کیلومتری شمال شهر شهداد در کویر لوت در استان کرمان قرار دارد. این منطقه در شرق رودخانه شور قرار داشته و به‌دلیل گرمای بسیار زیاد هوا حیاتی در آن وجود ندارد.