اعلام وضعیت پروژههای پژوهشگاه فضایی ایران
حسین صمیمی، رئیس پژوهشگاه فضایی ایران، درباره پروژههای مهم در دست اقدام این پژوهشگاه گفت: «۳ ماهواره از ۶ ماهوارهای که وزیر ارتباطات اعلام کرده در نوبت پرتاب قرار دارند، در این پژوهشگاه طراحی و اجرا میشوند که از این ماهوارهها ناهید-۱ تحویل داده شده است.» صمیمی در خصوص آخرین وضعیت پروژههای فضایی پژوهشگاه افزود: «در حال حاضر در پروژه ماهواره سنجشی پارس-۱ بهغیر از محموله دوربینهای تصویربرداری آن، سایر بخشهای این ماهواره آماده شده است.» وی ادامه داد: «ما منتظر هستیم که دوربینهای تصویربرداری این ماهواره از سوی پیمانکار به ما تحویل داده شود تا تست نهایی را انجام داده و بتوانیم پارس-۱ را به سازمان فضایی ایران تحویل دهیم.»
صمیمی ماهواره ناهید-۲ را از دیگر پروژههای در دستور کار پژوهشگاه فضایی دانست و خاطرنشان کرد: «ناهید -۲ از نوع مخابراتی است که ساخت مدل مهندسی آن به پایان رسیده و وارد فاز کیفی آن شدهایم.» رئیس پژوهشگاه فضایی ایران اضافه کرد: «امیدواریم بتوانیم مدل پروازی این ماهواره را در ۶ ماهه دوم سال ۱۳۹۹ تحویل دهیم.»
وی، طراحی و ساخت بلوک انتقال مداری را از دیگر برنامههای پژوهشگاه فضایی برشمرد و یادآور شد: «فاز تجمیع کیفی بلوک انتقال مداری سامان تا ۱۰ روز آینده تکمیل و آماده انجام تستهای زیرمداری خواهد شد.» صمیمی با اشاره به ساخت موتور «آرش» گفت: «بلوک انتقال مداری به موتور سوخت جامد نیاز دارد که این موتور را طراحی کرده و ساختهایم و به فناوریهای بسیار پیچیده آن دست یافتهایم.» وی این فناوریهای پیچیده را شامل فناوریهایی مانند «شکلگیری تیتانیوم گرید ۵» دانست و ادامه داد: «تست این موتور نیاز به الزامات خاصی داشت؛ از این رو سکویی برای تست آن طراحی کردیم.» بهگفته وی تاکنون ۲ بار این موتور مورد تست قرار گرفته که نتایج موفقیتآمیز بوده است.
رئیس پژوهشگاه فضایی ایران با اشاره به اظهارات وزیر ارتباطات برای قرار گرفتن ۶ ماهواره در نوبت پرتاب، گفت: «ماهوارههایی که سهم این پژوهشگاه میشوند، شامل ماهوارههای پارس-۱، ناهید-۱ و ناهید-۲ هستند.» وی با تأکید بر اینکه پارس-۱ در دست اقدام و ناهید-۱ تحویل داده شده است، گفت: «مابقی ماهوارههایی که در نوبت پرتاب قرار دارند، ماهوارههایی هستند که از سوی سازمان فضایی ایران به دانشگاهها واگذار شدهاند.»
پروژه ماهواره مخابراتی ناهید-۲ طی قراردادی میان پژوهشگاه فضایی و سازمان فضایی بهاجرا درآمده است. ناهید-۲ یک میکروماهواره مخابراتی است که برای انجام مأموریتهایی در مدار لئو و توسعه فناوری زیرسامانههای حساس ماهوارههای مخابراتی مدار ژئو طراحی گردیده است. این ماهواره قابلیت انجام مأموریتهای متعددی را دارد که در دو دسته اولیه و ثانویه تعریف شدهاند. در مأموریتهای اولیه تمرکز بر توسعه و تست فناوریهای اساسی مورد نیاز، از جمله آزمون انتقال مداری با استفاده از پیشرانش تکمؤلفهای و دستیابی به عمر عملیاتی ۲ سال است. آزمون موقعیتیابی رادیویی مستقل از سامانه جیپیاس، آزمون اعمال گشتاور وضعیت با استفاده از پیشرانش، ارتباط مخابراتی S&F، اندازهگیری تشعشعات (دزیمتری) و آزمون ارتباط همزمان تلفنی به عنوان مأموریت ثانویه در نظر گرفته شده است.
ناهید-۲ یک ماهواره مکعبیشکل است که توان مورد نیاز خود را با استفاده از آرایههای خورشیدی روی بدنه تأمین میکند. این ماهواره با توجه به الزامات مأموریتی تعریفشده از یک زیرسامانه کنترل وضعیت سه محوره با دقت نشانهروی ۳ درجه RMS در هر راستا بهره میبرد. ارتباطات مخابراتی ناهید-۲ در باندهای فرکانسی S و KU و UHF و VHF انجام میشود و برای کنترل حرارت زیرسامانههای بحرانی همچون پیشرانش، از ترکیب کنترل حرارت فعال و غیر فعال در این ماهواره استفاده گردیده است.
ماهواره مخابراتی ناهید-۱ نیز در پژوهشکده سامانههای ماهواره پژوهشگاه فضایی به کارفرمایی سازمان فضایی طراحی و ساخته شده است. مأموریتهای ناهید-۱ در راستای دستیابی به فناوری طراحی و ساخت ماهواره مخابراتی زمینآهنگ، مطرح و در یک ماهواره پیادهسازی شده است.
ناهید-۱ راه میانی برای دستیابی به بخشی از فناوریهای مخابراتی زمینآهنگ محسوب میشود و فناوریهای بهکار گرفته شده در آن، پایه اصلی فناوریهای مورد نیاز ماهوارههای عملیاتی کشور میباشد. رسیدن به دانش فنی ماهوارههای مخابراتی زمینآهنگ از دیرباز از آرمانها و اهداف ملی کشور بوده، اما پیچیدگیهای فنی بسیار زیادی پیش روی توسعه این فناوری قرار داشته است. از آنجا که توانمندیها و تجربیات موجود کشور در زمینه طراحی، ساخت و پرتاب میکروماهوارههای آزمایشی در مدار لئو است، ماهواره ناهید-۱ راه میانی برای دستیابی به بخشی از فناوریهای مخابراتی زمینآهنگ بهشمار میرود.
همچنین سامانه انتقال مداری که برای انتقال ماهوارهها از مدارهای پایینی زمین به مدارهای بالاتر مورد استفاده قرار میگیرد، در پژوهشکده سامانههای حمل و نقل فضایی پژوهشگاه فضایی، طراحی و ساخته شده است. یکی از روشهای ارسال ماهواره به مدار زمین، بهخصوص مدارهای با ارتفاع بالا، استفاده از سامانههای انتقال مداری است. این سامانهها امکان انجام مأموریتهای مختلف را فراهم میآورد و اجزاء آن شامل «سامانه ناوبری و کنترل» کامل و مستقل یک سامانه پیشرانش کامل (با بازدهی بالا برای کاهش وزن)، سامانه توان و سختافزار و کامپیوتر پرواز میباشد. با توجه به رها شدن سامانه انتقال مداری و ماهواره در مدار پارک توسط حامل، این سامانه وظیفه پایدارسازی، دفع مشکلات بعد از رهاسازی و در نهایت تزریق دقیق ماهواره در مدار را دارد.
مأموریت این سامانه، انتقال یک ماهواره ۱۰۰ کیلوگرمی از مدار پارک با ارتفاع ۴۰۰ کیلومتری به یک مدار بیضوی با ارتفاع اوج ۷۰۰ کیلومتری و حضیض ۴۰۰ کیلومتری تعیین شده است. با توجه به مستقل بودن سامانه انتقال مداری از حامل، امکان انجام مأموریتهای مختلف با مدار مبدأ و مقصد مختلف برای آن وجود دارد. پروژه سامان-۱ اولین تجربه جدی کشور در حوزه انتقال مداری و تغییر شیب مداری محسوب میگردد.