کهکشان راه شیری ۸۹۰ میلیارد بار بزرگتر از خورشید!
شاید برای بسیاری از شما این سؤال پیش آمده باشد که گستره کهکشان راه شیری تا چهاندازه است و این کهکشان تا چه حد از خورشید ما بزرگتر است؟! رقمی که پژوهشگران کالج سلطنتی لندن (Imperial College London) در خصوص عظمت این کهکشان به آن رسیدهاند بسیار شگفتانگیز میباشد.
منجمان با استفاده از آخرین دادههای حوزه ستارهشناسی برآورده کردهاند که کهکشان راه شیری آنقدر بزرگ است که میتواند ۸۹۰ میلیارد خورشید را در خود جای دهد. در واقع این کهکشان ۸۹۰ میلیارد بار بزرگتر از خورشید است و اگر بزرگی خورشید را در مقایسه با زمین حساب کنید متوجه میشوید که زمین در مقابل کهکشان راه شیری چقدر کوچک است.
براین اساس، ستارهشناسان نتیجهگیری دیگری نیز داشتهاند که مربوط به وزن راه شیری است. از نظر آنها وزن کهکشان ما در حدود ۳.۹ تردسیلیون پوند، معادل با ۱.۸ تردسیلیون کیلوگرم است. برای اینکه بدانید تردسیلیون چه عددی است ابتدا ۱ را بر روی مانیتور خود تایپ کنید و در ادامه ۴۲ صفر را در مقابل آن قرار دهید! این وزن معادل ۶ میلیارد میلیارد میلیارد فیل و ۲۹۶ کوادریلیون زمین و ۱۳۵ ابرسیاهچاله است.
اینکه انسان در کهکشان راه شیری زندگی میکند تا حدودی اندازهگیری گستره و وزن کهکشان را چالشبرانگیز مینماید، زیرا بسیاری از بخشهای کهکشان از دید او مخفی است. درواقع برای وزن کهکشان، منجمان میبایست مسیر حرکت ستارهها در داخل آن را رصد کنند تا از این طریق به میزان نیروی جاذبه وارده بر آنها برسند.
همانطور که ذکر شد، برآورد اندازه کهکشانی گه در آن زندگی میکنیم کار آسانی نیست. درحالیکه کهکشان همسایه یعنی آندرومدا (Andromeda) را میتوان بطور کامل با تلسکوپ مشاهده کرد، بخشهای بزرگی از کهکشان راه شیری برای انسانها قابل مشاهده نیست.
ستارههای نزدیک و ابرهای غباری مانع از مشاهده ستارههای دور دست در کهکشان ما میشوند و بههمینخاطر ستارهشناسان مجبور به استفاده از فناوریهای پیچیدهتری هستند. آنها همچنین به شیوههای آماری غیرمتعارف برای رسیدن به یک برآورد نسبتاً دقیق نیاز دارند.
مطالعات جدید مبتنی بر ۲ مجموعه کلیدی از دادهها بود. این اطلاعات نشان میدهند که چگونه گاز، ستارهها و دیگر مواد به بخشهای مختلف کهکشان میروند. با رصد این مسیرها دانشمندان میتوانند به «منحنی چرخشی» برسند که براساس آن میتوان وزن کهکشان را برآورد کرد. دیسک کهکشان راه شیری به دور خود میچرخد، اما این چرخش یکنواخت نیست. اجرام آسمانی در فواصل مختلف از مرکز کهکشان با سرعتهای متفاوتی گِرد مرکز میچرخند. البته فراموش نکنیم که راه شیری تنها متشکل از ستارهها، گاز و دیگر اجرام قابل مشاهده نیست؛ بلکه چیزی فراتر از آن در این کهکشان وجود دارد.
در واقع عظیمترین عامل تشکیلدهنده جرم کهکشان راه شیری همان عامل نامرئی یعنی ماده تاریک است. ماده تاریک در اخترشناسی و کیهانشناسی مادهای فرضی است که چون از خود نور یا امواج الکترومغناطیسی انتشار یا بازتاب نمیدهد، نمیتوان آن را مستقیماً دید، اما از اثرات گرانشی موجود بر روی اجسام قابل مشاهده، مثل ستارهها و کهکشانها، میتوان وجود آن را تأیید کرد.
فرضیه یادشده برای اولین بار توسط یان اورت (Jan Oort) در سال ۱۹۳۲ برای توضیح سرعتهای مداری ستارگان در کهکشان راه شیری و توسط فریتز زوییکی (Fritz Zwicky) در سال ۱۹۳۳ برای توضیح شواهد مربوط به جرم گمشده در سرعتهای مداری کهکشانها در خوشههای کهکشانی مطرح شد. بهدنبال آن بسیاری از مشاهدات دیگر نیز مطرح گشت که دلالت بر وجود ماده تاریک در جهان داشتند.
در این مورد محققان دریافتند که جرم ماده تاریک موجود در کهکشان راه شیری معادل با ۸۳۰ میلیارد برابر جرم خورشید است که ۹۳ درصد جرم کهکشان را شامل میشود. محققان در نهایت سعی کردند تا یافتههای خود را با دستاوردهای مطالعات قدیمیتر در خصوص جرم کهکشان راه شیری مقایسه کنند و در کمال ناباوری متوجه شدند که برآوردهای تحقیق کنونی در راستای تحقیقات گذشته و بسیار نزدیک به آنهاست.