پایش بزرگترین مهاجرت گروهی موجودات در پروژه مشترک ناسا و آژانس فضایی فرانسه
ناسا و آژانس فضایی فرانسه (CNES) با همکاری یکدیگر موفق به ردیابی یکی از بزرگترین مهاجرتهای دریایی آبزیان میکروسکوپی شدهاند؛ مهاجرتی که روزانه اتفاق میافتد و طی آن، آبزیان دو بار از نقطهای به نقطه دیگر کوچ میکنند.
در این پژوهش از ماهواره سنجشازدور کالیپسو (CALIPSO) استفاده شده است. ناسا برای بررسی این مهاجرت از لیزر تعبیه شده در این ماهواره بهره برده تا حرکات این موجودات میکروسکوپی را بررسی نماید. کالیپسو یک پروژه مشترک میان ناسا و آژانس فضایی فرانسه است که برای مطالعات زیستمحیطی مورد استفاده قرار میگیرد. این ماهواره با وزنی معادل ۵۶۰ کیلوگرم در سال ۲۰۰۶ به فضا پرتاب شد.
اما نکته جالب توجه در این مطالعه، فاصله میان کوچهای این موجودات میکروسکوپی است. هر روز با طلوع و غروب آفتاب، بسیاری از موجودات کوچک میکروسکوپی طی کوچی که DVM نام دارد، اقدام به مهاجرت میکنند؛ Diel Vertical Migration به اختصار DVM به عنوان بزرگترین مهاجرت دستههای بزرگ موجودات در جهان شناخته میشود. البته مشاهده و بررسی آبزیان میکروسکوپی بهعلت ابعاد بسیار کوچکشان کار دشواری است.
به زبان ساده، موجودات کوچک میکروسکوپی یادشده که به آنها زئوپلانکتون (Zooplankton) نیز گفته میشود، به سطح آب آمده و از گیاهان کوچکی به نام فیتوپلانکتون (Phytoplankton) تغذیه میکنند. در هنگام بازگشت، آنها به اعماق دریا میروند تا از گزند موجودات بزرگتر در امان بمانند.
این تحرک بزرگ که در مناطق زیادی اتفاق میافتد از اهمیت زیادی برخوردار است؛ ازهمینرو ناسا با نفوذ تا عمق ۲۰ متری از سطح آب که به کمک کالیپسو و سامانه لیزری لیدار (LIDAR) انجام گرفته، تحرکات این موجودات بسیار کوچک را از سال ۲۰۰۸ تا ۲۰۱۷ و در مقیاس جهانی مورد بررسی قرار داده است.
لیدار یکی از فناوریهای سنجشازدور است که از طریق روشن کردن هدف با لیزر و تجزیهوتحلیل نور منعکسشده، فاصلهها را اندازهگیری میکند. فناوری لیدار مشابه اصول رادار کار میکند که گاهی اوقات نیز رادار لیزری نامیده میشود. اختلاف اصلی بین لیدار و رادار درواقع نوع طول موجهای تابشی مورد استفاده است. رادار از طول موجهای ناحیه رادیویی استفاده میکند درحالیکه لیدار از طول موجهای لیزری بهره میگیرد. این فناوری در زمینشناسی، باستانشناسی، زمینشناسی، لرزهسنجی، جنگلداری، ارزیابی فاصله دور و فیزیک هواشناسی کاربرد دارد.
مایک بهرنفلد (Mike Behrenfeld) مسئول این مطالعه میگوید: «ما به کمک لیدار نحوه مهاجرت این موجودات را در مقیاس جهانی و به مدت ۱۶ ساعت در هر ده روز نمونهبرداری کردیم. پیش از این هیچگاه موفق به بررسی رفتار، توزیع و تحرک این موجودات در چنین سطحی نشده بودیم.»
گفتنی است زئوپلانکتونها از منابع غذایی اصلی ماهیهای بزرگتر محسوب میشوند و به کمک آنها میتوان تشخیص داد کدام مکان در دریا برای صید ماهی مناسبتر است. همچنین فیتوپلانکتونها به عنوان منبع تغذیه موجودات ریز، دارای مقادیر زیادی کربن هستند؛ ازاینرو مطالعه آنها به درک بهتر سامانه چرخه کربنی در کره زمین کمک میکند.
بهعلاوه، بررسی ماهوارهای نحوه مهاجرت این موجودات ما را در مطالعه و درک تغییرات در شکل مهاجرتشان در آینده یاری میکند و به ما اجازه میدهد تا تأثیرات و مدلهای مهاجرت را بهتر درک کرده و در آینده بتوانیم چرخه کربنی و ارتباط آن با مهاجرت جانداران را مورد ارزیابی قرار دهیم.