سیروس برزو: بر اساس آنچه در خبرها آمده است دکتر مرتضی براری، رئیس سازمان فضایی، طی مصاحبه با خبرگزاری‌ها در مورد علاقه‌مندی ایران برای اعزام فضانورد با سفینه سایوز (Soyuz) به ایستگاه فضایی بین‌المللی سخن گفته است. متأسفانه باید گفت چنین برنامه‌ای ممکن نیست چون اصولاً روس‌ها اجازه چنین کاری را ندارند. طبق قرارداد بین روسیه و آمریکا در مورد مشارکت در ایستگاه فضایی بین‌المللی، روس‌ها تنها مجاز به انتقال افرادی به فضا هستند که آمریکا مجوز بدهد و دقیقاً یکی از نکات روشن این قرارداد، عدم حمل شهروندان کشورهایی است که با آمریکا مشکل دارند.
با توجه به نقطه ضعف مالی روسیه در زمان بستن قرارداد همکاری در طراحی و ساخت و همچنین بهره‌برداری از ایستگاه فضایی بین‌المللی، آژانس فضایی روسیه، روسکاسموس (Roscosmos)، شرایط تحمیلی متعدد آمریکایی‌ها را پذیرفت. حتی در جریان انتخاب نخستین خدمه اصلی این ایستگاه، آمریکایی‌ها فرمانده گروه را تحمیل کردند بطوری که آناتولی سالاویف (Anatoly Solovyev) سرهنگ نیروی هوایی روسیه (Russian Air Force) که سابقه بیش از ۶۰۰ روز اقامت فضایی داشت و قرار بود در این گروه به ایستگاه فضایی بین‌المللی اعزام شود، به دلیل عدم پذیرش و اعتراض به فرماندهی یک سروان آمریکایی به عنوان فرمانده گروه، کنار گذاشته شد.
در مورد اعزام فضانوردان ایرانی با سفینه سایوز، تنها راه، انجام سفر مشترک دو فضانورد ایرانی و یک کیهان‌نورد روس با سفینه سایوز به شکل مستقل است. گرچه هزینه چنین سفری بیش از پروازهای گردشگران به ایستگاه فضایی بین‌المللی است اما باید خاطرنشان کرد مزایای بسیاری دارد:
– حضور منتخبان ایرانی سفر به فضا و کارشناسان ما در محل آموزش فضانوردان روسیه در زوزدنی گارادوک (Zvyozdny gorodok)، می‌تواند تجربه بسیار پرباری برای ایران داشته باشد که نه فقط در زمینه پروازهای سرنشین‌دار بلکه موارد متعدد دیگر راهگشا بوده و کارشناسان ما را به درک بهتر شرایط سفر به فضا و آشنایی بیشتر با سامانه‌های فضایی رهنمون کند.
– سفینه سایوز داری سه قسمت خدمات (موتور و سامانه‌های خدماتی دیگر)، بخش سرنشین‌دار (قسمتی که به زمین بازمی‌گردد اما در کل مدت مأموریت از زمان پرتاب تا بازگشت کارآیی دارد) و بخش مداری است. در گذشته بارها از بخش مداری برای انجام تحقیقات مختلف استفاده شده است؛ برای مثال در سایوز-۶ این قسمت به سامانه جوشکاری فضایی ولکان (Vulcan)، در سایوز-۱۳ به کپسول اوریون (Orion) و در سایوز-۲۲ به سامانه عکسبرداری چند وجهی MKF-6 اختصاص یافته بود.
– چنانچه پرواز مستقل سفینه سایوز با حضور فضانوردان ایرانی انجام گیرد، کارشناسان ما فرصت می‌یابند به بررسی عملکرد سامانه‌هایی که طراحی کرده‌اند پرداخته و نقایص را برطرف سازند.
– امکان نصب دوربین‌هایی که قرار است کار سنجش از دور را برای ماهواره‌های ایرانی در آینده انجام دهند در بخش مداری سایوز وجود دارد و آن‌ها می‌‌توانند در عبور از روی میهن‌مان، نه تنها آزمایش عملی خود را پس دهند بلکه بطور برنامه‌ریزی شده، از نقاط مورد نظر عکسبرداری نمایند. همچنین امکان عملی آزمایش و کار با سامانه‌های مخابراتی طراحی و ساخته شده توسط کارشناسان فضایی ایران وجود دارد.
– در قرارداد همکاری فضایی می‌تواند پرتاب و استقرار ماهواره از طریق سایوز، ضمن پرواز مداری، پیش‌بینی شود که این کار میزان ریسک استقرار ماهواره را پایین می‌آورد. با توجه به آن که ما هنوز چه در زمینه ارسال تصویر و چه مخابرات فضایی در مرحله آزمایش سامانه‌های ماهواره‌ای هستیم، حمل ماهواره با سفینه سایوز به فضا و قرار دادن آن در مدار، کمک بزرگی برای بررسی عملی کارکرد سامانه‌های ماهواره‌ای خواهد بود.
– گرچه شاید کمی دشوار به نظر رسد اما حتی در صورت توافق، امکان بازگشت سفینه حامل فضانورد در خاک ایران وجود دارد که این خود نیز یک رکورد جهانی را به نام کشورمان به ثبت می‌رساند.
روی‌هم‌رفته پرواز فضانورد ایرانی با سفینه سایوز به صورت مستقل و بدون نیاز به اتصال به ایستگاه فضایی بین‌المللی، نتایج مثبت زیادی به همراه دارد که می‌تواند در سطح ملی و جهانی برای ایران مفید باشد.