درصورت وجود کرمچالهها، چگونه میتوان آنها را تشخیص داد؟
کرمچالهها تاکنون فقط در فرضیهها مطرح شدهاند؛ اما بهعقیده گروهی از دانشمندان، احتمال اثبات تجربی آنها نیز وجود دارد. در همین راستا پژوهشگران روشی برای کشف پدیدهای حدسی ابداع کردهاند که مدتها است ذهن طرفداران داستانهای علمیتخیلی را بهخود مشغول کرده است؛ کرمچالهها یا گذرگاههایی بین دو نقطه از فضا زمان. این گذرگاهها میتوانند نقطهای از جهان را به نقطهای دیگر از آن یا به جهانی دیگر وصل کنند. با اینکه هنوز بر سر وجود کرمچالهها اختلاف وجود دارد، فیزیکدانان روشی برای کشف این پلها ارائه دادهاند.
روش یادشده بر رصد کرمچاله در اطراف کمان ای* (*Sagittarius A)، سیاهچاله غولآسای مرکز راه شیری، متمرکز است. با اینکه شواهدی مبنی بر وجود کرمچاله در مرکز این سیاهچاله وجود ندارد، اما محل خوبی برای جستوجو میباشد؛ زیرا انتظار میرود کرمچالهها برای بقای خود به شرایط جاذبهای قوی مشابه با شرایط جاذبهای سیاهچالهها نیاز داشته باشند.
دانشمندان در مقالهای جدید مینویسند درصورت وجود کرمچاله در اطراف کمان ای*، ستارههای اطراف آن تحتتأثیر جاذبه ستارههای آن سوی گذرگاه قرار میگیرند؛ درنتیجه، امکان کشف کرمچاله از طریق جست و جوی انحرافهای کوچک در مدار ستارههای نزدیک به کمان ای* وجود دارد. دیجان استوکویک ( Dejan Stojkovic) کیهانشناس و استاد فیزیک دانشگاه هنر و علوم بوفالو (University at Buffalo College of Arts and Sciences) درباره این موضوع میگوید: «اگر دو ستاره داشته باشیم که هر کدام در یک سمت از کرمچاله قرار داشته باشند، ستاره سمت ما تأثیر گرانشی ستاره سمت دیگر کرمچاله را حس میکند؛ زیرا جریان گرانشی از کرمچاله عبور مینماید. بنابراین، اگر نقشه مدار ستاره اطراف کمان ای* را ترسیم کنید، درصورت وجود کرمچاله و ستارهای در سوی دیگرش، انحراف مدار ستاره را شاهد خواهید بود.» استوکویک پژوهش یادشده را همراهبا دیچانگ دای (De-Chang Dai)، از دانشگاه یانگژو (Yangzhou University) چین و دانشگاه کیس وسترن ریزرو (Case Western Reserve University) انجام داده است.
نگاهی دقیق به S2؛ ستاره مدار کمان ای*
بهعقیده استوکویک، حتی اگر روزی کرمچالهها کشف شوند، شباهتی به کرمچالههای موجود در داستانهای علمیتخیلی نخواهند داشت. او میگوید: «حتی اگر کرمچالهها گذرپذیر باشند، انسان و فضاپیماها نمیتوانند از آنها عبور کنند. از دیدگاه واقعگرایانه، تنها منبعی از انرژی منفی میتواند کرمچاله را باز کند و هنوز روش آن را نمیدانیم؛ بنابراین، برای پایدار نگهداشتن کرمچاله به جادو نیاز دارید!»
با این حال، کرمچالهها صرف نظر از اینکه روزی کشف شوند یا خیر، پدیدههای نظری جذابی هستند. با اینکه شواهد تجربی مبنی بر وجود این گذرگاهها وجود ندارد، بر اساس فرضیههای نظری، احتمال وجود کرمچالهها ناممکن نیست. بهگفته استوکویک، کرمچالهها راهحلی منطقی برای محاسبات آلبرت اینشتین (Albert Einstein) هستند. پژوهش مذکور متمرکز بر نحوه جستوجوی کرمچالهها ازطریق اختلال در مسیر ستاره S2 است که در مدار کمان ای* کشف شده است.
روشهای اکتشافی موجود دقت کافی را برای اثبات وجود کرمچالهها ندارند؛ اما استوکویک معتقد است با جمعآوری دادههای S2 در مدتی طولانیتر یا توسعه روشهایی برای ردیابی دقیق حرکت آن میتوان به نتیجه پژوهشها امیدوار بود. البته این پیشرفتها زیاد هم دور از ذهن نیستند و ممکن است در یکی دو دهه آینده به نتیجه برسند. او میافزاید: «وقتی در رصدها به دقت مورد نیاز خود رسیدیم، با کشف نوسانهای مداری S2 شاید بتوانیم از وجود کرمچالهها آگاه شویم؛ اما نمیتوانیم با قطعیت بگوییم کرمچالهها وجود دارند زیرا ممکن است نوسان حرکت ستاره دلیل دیگری داشته باشد.
گرچه پژوهش یادشده متمرکز بر کرمچالههای گذرپذیر است، میتواند کرمچالههای گذرناپذیر را نیز اثبات کند. بهگفته استوکویک، ازآنجاکه جاذبه همان خمیدگی فضا-زمان است، صرف نظر از عبور جرم از کرمچاله میتوان آثار جاذبه را در هر دو سمت آن احساس کرد.