برخی از فعالیت‌های فضایی تجاری توجه زیادی را به خود جلب می‌کنند: توریسم فضایی، فرود بر روی سطح ماه، ابرمنظومه‌های ماهواره‌ای و… . اما امروز به مانند چند دهه اخیر، جریان مالی اصلی صنعت تجاری فضایی در مخابرات ماهواره‌ای نهفته است؛ به خصوص آن دسته که در مدار GEO فعالیت می‌کنند. با نگاه به هر جدولی که در مورد اقتصاد فضایی طراحی شده باشد، می‌توان به برتری خدمات مخابراتی شامل پخش تلویزیونی یا پخش مستقیم ویدیو پی برد. این زمینه شاید همچون منظومه‌ها یا توریسم فضایی در تیترهای رسانه وجود نداشته باشد اما قطعا تجارت سودآوری است.
اما طی چند سال اخیر شالوده صنعت تجاری فضایی دچار تغییراتی شده است و مشتریان قدیمی با رقبای جدیدی مواجه شده‌اند. با روی آوردن مردم به خدمات بی‌درنگ ویدیویی (streaming services)، تقاضا برای اشتراک پخش گسترده تلویزیونی در حال کاهش می‌باشد. بویژه آنکه اکثر خدمات بی‌درنگ ویدیویی توسط توسط خدمات‌دهندگان پهن‌باند زمینی ارائه می‌شود.
حرکت از تلویزیون سنتی به شرایط مدرن، توزیع ویدیو را نیز تحت تاثیر قرار داده است. قیمت خدمات پهن‌باند ماهواره‌ای کاهش یافته و اپراتورها فعلا سفارش‌های ماهواره خود را کاهش داده‌اند تا ببینند منظومه‌های وان وب (OneWeb)، اسپیس ایکس (SpaceX) و دیگران چه تاثیری بر بازار می‌گذارد. این رکود هم به تولیدکنندگان ماهواره صدمه زده و هم به فعالان صنعت پرتاب که یک منبع مهم درآمدشان کاهش پیدا کرده است. بنابراین می‌توان گفت صنعت فضایی تجاری مرسوم، اگر به بیماری شدیدتری مبتلا نشده باشد حداقل دچار سرماخوردگی شده است.
نیمه پر لیوان
در هفته جهانی کسب و کار ماهواره‌ای امسال که در پاریس برگزار شد، فعالان فضایی تلاش کردند که با وجود برخی رکودهای اخیر، بر نقاط قوت این صنعت تمرکز کنند. یکی از این نقاط قوت این بود که پس از مدتی طولانی بالاخره روند سفارش ماهواره‌های مدار GEO افزایشی شده و نسبت به سال ۲۰۱۸ که مجموعا ۵ سفارش ثبت شده بود، سفارش‌های سال ۲۰۱۹ دو برابر شده است.
با این وجود، نوع ماهواره‌هایی که برای مدار GEO سفارش داده می‌شوند تغییر کرده است. پیش از افت شدید این نوع ماهواره‌ها، اکثرا ماهواره‌هایی با ابعاد بزرگ، تعداد ترانسپاندرهای زیاد و وزنی در حدود ۶ تن یا بیشتر برای قرارگیری در مدار GEO سفارش داده می‌شد. اما اخیرا اپراتورهای ماهواره‌ای برای حضور در بازار متغیر، ماهواره‌هایی کوچک‌تر و در بعضی موارد سبک‌تر از یک تن سفارش می‌دهند. ماهواره‌سازان در نشستی در حاشیه هفته جهانی کسب و کار ماهواره‌ای این اتفاق را نقطه عطفی برای صنعت خطاب کردند. کریس جانسون (Chris Johnson) مدیر بخش سامانه‌های ماهواره‌ای بوئینگ می‌گوید: «فکر می‌کنم در معرض فرصت‌های زیادی هستیم و از لحاظ فناوری ظرفیت این را داریم که در بازار در حال تغییر نیازهای مشتریان را برآورده سازیم.»
بوئینگ از فرصت برگزاری کنفرانس برای اعلام یکی از ظرفیت‌های جدید خود استفاده کرد: یک باس ماهواره‌ای با نام بوئینگ ۷۰۲ ایکس (Boeing 702X) که بر ماهواره‌های سبک مدار GEO تمرکز دارد. این باس ۱۹۰۰ کیلوگرمی از محموله‌های قابل برنامه‌ریزی استفاده می‌کند و می‌تواند بر اساس نیازهای متغیر اپراتورها، در مدار ماموریت خود را تغییر دهد. طبق گفته این شرکت، ماهواره مجهز به باس ۷۰۲ ایکس طی سه سال ساخته و آماده پرتاب می‌شود.
تالس آلنیا (Thales Alenia Space) یکی دیگر از ماهواره‌سازان شناخته‌شده است که در این کنفرانس از باس ماهواره‌ای کوچک مدار GEO خود رونمایی کرد. این باس ماهواره‌ای با نام تنظیم مجدد سریع در مدار یا به اختصار اینسپایر (Inspire) با افزودن محموله در کمتر از 18 ماه به یک ماهواره کامل تبدیل می‌گردد. تالس آلنیا انتظار دارد با تکیه بر اینسپایر، سالانه ۶ ماهواره مدار GEO تولید کند. شرکت مکسار (Maxar) نیز هم‌اکنون بر اساس باسی که برای منظومه سنجشی ورلدویو لیژن (WorldView Legion) توسعه داده است، در زمینه ساخت ماهواره‌های کوچک مدار GEO فعالیت دارد. علاوه بر این استارت‌آپ‌هایی از جمله آسترانیس (Astranis) و ساترن (Saturn Satellite Networks) هم سعی دارند به این بازار ورود کنند. اما اینکه چه میزان نیاز از سوی اپراتورهای فعلی و اپراتورهای جدید برای ماهواره‌های کوچک مدار GEO وجود دارد فعلا مشخص نیست.
مشتریان سعی دارند خود را با شرایط بازار تطبیق دهند. برای مثال شرکت SES به عنوان یکی از بزرگترین اپراتورهای ماهواره‌ای جهان بر روی یک منظومه ماهواره‌ای غیر زمین‌ثابت با نام O3b mPOWER سرمایه‌گذاری کرده است که توسط بوئینگ در حال ساخت می‌باشد. شرکت کانادایی تلست (Telesat) نیز قصد دارد با حمایت مالی دولت کانادا، منظومه ماهواره‌ای خود را در مدار LEO راه‌اندازی کند و در ماه‌های آینده سازنده ماهواره‌های این منظومه را از بین ایرباس، تالس و مکسار انتخاب خواهد کرد. تلست و SES با رقبایی با برنامه‌های جاه‌طلبانه‌تر و منظومه‌های بزرگ‌تر مواجه هستند. از وان وب که با تاسیسات جدیدش در فلوریدا می‌تواند روزی دو ماهواره تولید کند گرفته تا اسپیس ایکس که طبق اعلام گوین شاتول (Gwynne Shotwell) مدیر اجرایی این شرکت، در سال ۲۰۲۰ تعداد ۲۴ پرتاب را فقط به منظومه استارلینک اختصاص داده است.
حتی بدبین‌ترین کارشناسان صنعت فضایی نیز انتظار ندارند که صنعت ماهواره‌های مدار GEO به کل کنار رود. هنوز تقاضای بسیاری وجود دارد؛ بویژه در نقاطی از جهان که پخش تلویزیونی و دیگر خدمات ویدیویی هنوز مشتری خود را دارند. اما قطع به یقین بازار نسبت به زمانی که ماهواره‌های مخابراتی مدار GEO در آن حکمرانی می‌کردند تغییر کرده و به سمت بازاری می‌رود که خدمات و رقابت‌کنندگان بیشتری دارد. میزان تاثیر این مرحله گذار بر شرکت‌های فعال، شرکت‌های جدید و رقبای زمینی می‌تواند پیامدهای بسیار بزرگتری برای ابعاد و سلامت اقتصاد فضایی داشته باشد.