پرتاب ساندینگ راکت برای بررسی پدیدههای جو زمین با حمایت ناسا
پژوهشگران دانشکده فیزیک و اخترشناسی دانشگاه کلمنسون (Clemson University) در ایالاتمتحده دو پروژه مختلف برای بررسی پدیدههای جو زمین با پرتاب ساندینگ راکت با حمایت بخش فیزیک خورشید سازمان ناسا (NASA Heliophysics) در دست اجرا دارند. در یکی از این پروژهها چگونگی انتقال انرژی به جو در پدیده شفق قطبی و در دیگری اثر تلاطمهای موجود در لایه مزوسفر جو زمین بر دما و وضعیت جوی بررسی میشود. محققان دانشگاه کلمنسون سابقهای طولانی در بررسی لایههای بالایی جو زمین با بهکارگیری ساندینگ راکت دارند.
پروژه نخست اینکا (INCAA سرواژه Ion-Neutral Coupling during Active Aurora به معنی جفت شدگی یون-خنثی هنگام شفق قطبی فعال) نام گرفته است. بخش فیزیک خورشید سازمان ناسا مبلغ ۱.۷ میلیون دلار برای این پژوهش اختصاص داده است. پروژه دوم ورتکس (VortEx سرواژه Vorticity Experiment به معنی آزمایش ورتیسیته) نام گرفته و توانسته حمایت ۹۶۷ هزار دلاری بخش فیزیک خورشید ناسا را به دست آورد.
در پروژه اینکا پژوهشگران دانشگاه کلمنسون پیشرفتهترین و روزآمدترین ابزارهای اندازهگیری را برای بررسی چگونگی حرکت و انتشار انرژی در هنگام پدیدههای فعال شفق قطبی میسازند. این ابزارها روی دو ساندینگ راکت قرار داده میشوند و از پایگاه تحقیقاتی پاکر فلت (Poker Flat Research Range یا بهاختصار PFRR) متعلق به دانشگاه آلاسکا در فیربنکس (University of Alaska Fairbanks) پرتاب میشوند. پایگاه پاکر فلت بزرگترین پایگاه برای پرتاب ساندینگ راکت در جهان است. ابزارهای اندازهگیری قرارگرفته روی ساندینگ راکتها از ارتفاع ۱۰۰ کیلومتری فعال میشوند و شروع به ثبت داده میکنند. با استفاده از این ابزارها میدانهای الکتریکی و مغناطیسی، بادهای خنثی، چگالی جو و نیروی رانش اتمهای باردار اندازهگیری میشوند.
در پروژه ورتکس قرار است از چهار ساندینگ راکت برای بررسی لایه مزوسفر استفاده شود. مزوسفر یکی از لایههای جو زمین است که در آن بادهای بسیار شدیدی میوزد. این لایه از ارتفاع حدود ۵۰ کیلومتری تا ۸۵ کیلومتری جو زمین قرار گرفته است. سرعت بادهای مزوسفر از ۶۵۰ کیلومتر در ساعت تجاوز میکند و شدیدترین بادهای ایجادشده در جو زمین هستند. جریانهای باد آشوبناک لایه مزوسفر بر دما و آب و هوای زمین تأثیرهای مختلفی دارند که برخی هنوز به خوبی شناخته نشده است. دادههای بهدستآمده در این آزمایش باعث دقیقتر شدن پیشبینی الگوهای آب و هوایی خواهد شد. این ساندینگ راکتها به صورت زوجهای دوتایی در دو روز مختلف از مرکز فضایی آندویا (Andoya Space Center) در نروژ پرتاب خواهند شد. در هر کدام از این پرتابها یکی از ساندینگ راکتها ۱۶ بار سرعت باد را اندازه میگیرد و ساندینگ راکت دوم به صورت پیوسته دما و باد را ثبت میکند. در این آزمایش علاوه بر ساندینگ راکتها از رادارها و نیز ابزارهای اپتیکی برای نقشهبرداری ناحیهای در مزوسفر به وسعت ۱۰۰ در ۲۰۰ کیلومتر استفاده خواهد شد.
پرتاب این دو پروژه ساندینگ راکت به ترتیب برای سالهای ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ برنامهریزی شده است. ساندینگ راکتهای مورداستفاده در این دو آزمایش ۱۸ تا ۲۱ متر طول خواهند داشت و چند هزار کیلوگرم وزن خواهند داشت. در این ساندینگ راکتها از موتورهای سوخت جامد استفاده میشود.