کشف ماده معدنی فرازمینی در دل یک شهابسنگ!
اخیرا دانشمندان توانستند در دل شهابسنگی که ۷۰ سال پیش کشف شد، یک ماده معدنی فرازمینی پیدا کنند؛ مادهای که نظیر آن هرگز به صورت طبیعی در کره زمین ایجاد نمیشود!
شهابسنگ وِدِربِرن (Wedderburn) برای اولین بار در سال ۱۹۵۱ و در نزدیکی روستای ودربرن واقع در ایالت ویکتوریا (Victoria) استرالیا کشف شد. اندازه این شهابسنگ تقریبا اندازه یک لیمو بوده و تنها ۲۱۰ گرم وزن دارد؛ شهابسنگ مذکور اکنون در موزه ویکتوریا (Museums Victoria) نگهداری میشود. از زمانی که ودربرن کشف شده تاکنون، دانشمندان مختلفی از سرتاسر دنیا برای مطالعه روی آن به استرالیا سفر کردهاند. آن طور که مشخص است، تلاش تقریبا ۷۰ ساله دانشمندان، به کشفی بسیار جالب ختم شده است؛ کشف یک ماده معدنی فرازمینی در دل این شهاب سنگ!
نحوه کشف این ماده معدنی فرازمینی
سال گذشته تیمی تحقیقاتی از مؤسسه فناوری کالیفرنیا (California Institute of Technology) عازم استرالیا شدند تا با روشهایی تازه و نوین به تحقیق درباره این شهابسنگ بپردازند. این تیم تحقیقاتی از میکروسکوپهای بسیار قدرتمندی که با فناوری پرتوهای الکترونی ساخته شدهاند و همینطور کاوشگرهای فوقالعاده کوچک الکترونی استفاده کردند. با استفاده از این فناوریهای فوق پیشرفته، آنها توانستند یک کانی، که کوچکترین جزء یک ماده معدنی به شمار میرود، بیابند که هرگز به طور طبیعی در سیاره ما ایجاد نمیشود.
از آنجایی که این ماده معدنی فرازمینی هیچ نامی نداشت، تیم تحقیقاتی نام اِداِسکاتیت (Edscottite) را برای آن درنظر گرفت. این نام به افتخار ادوارد اسکات (Edward R.D. Scott) که یک کیهانشیمیدان برجسته بود، انتخاب شد. کیهانشیمی، نام شاخهای از علم و محل تلاقی دو علم کیهانشناسی و شیمی است. اما شاید این سوال برایتان به وجود آمده باشد که چرا نام آقای اسکات برای نامگذاری این ماده معدنی فرازمینی انتخاب شده است؟ این موضوع دلیل بسیار جالبی دارد!
ظاهرا در دهه ۱۹۷۰، آقای اداورد اسکات، متوجه وجود مادهای فرازمینی از جنس آهن و کربن در شهاب سنگ ودربرن شده بود اما بخاطر پایین بودن سطح علم و فناوری در آن زمان، نتوانسته بود ساختار کریستالی این ماده را رؤیت یا کشف کند. یک کانی یا کلا یک ماده معدنی، مادهای است که علاوه بر ترکیبات شیمیایی مخصوص به خودش، دارای یک ساختار کریستالی معین هم هست. به عنوان مثال، با اینکه دو ماده الماس و گرافیت هر دو از کربن ساخته شدهاند، بخاطر ساختار کریستالی متفاوتی که دارند، دو کانی یا ماده معدنی جداگانه محسوب میشوند. در واقع کاری که تیم تحقیقاتی مؤسسه فناوری کالیفرنیا انجام داده، مشخص کردن ساختار کریستالی اِداِسکاتیت بوده است.
رهبر این تیم تحقیقاتی، آقای چی ما (Chi Ma)، معتقد است که شهابسنگ ودربرن احتمالا بخشی از یک سیارک بزرگتر بوده و به علت برخورد این سیارک با یک جرم آسمانی دیگر، از آن جدا شده و در نهایت توانسته راه خودش را به کره زمین پیدا کند! به عقیده او، اداسکاتیت هم احتمالا در همان سیارک مادر وجود داشته است؛ وی در این باره میگوید: «احتمالا این ماده معدنی فرازمینی هنگامی که سیارک مادر پس از شکلگیری درحال خنک شدن بوده، به وجود آمده است. هر ماده معدنی و هر نوع کانی که در سراسر کیهان به وجود آمده است، داستان و سرگذشت خاص خودش را دارد. این مواد معدنی فرازمینی، نشاندهنده شرایط خاص و منحصر به فرد محیط شکلگیریشان هستند. به همین علت است که چنین مواردهای معدنی و کانیهایی که در شهابسنگها پیدا میشوند، میتوانند منجر به درک بهتر ما از منظومه شمسی گردند.»
آقای چی معتقد است که مواد معدنی یافت شده در شهابسنگها میتوانند در نهایت به شناخت بهتر ما از قمر سیارهمان و همینطور سیاراتی مانند مریخ منتج شوند. باید ببینیم که آیا ماده معدنی فرازمینی کشف شده توسط او و تیم تحقیقاتی او میتواند در نهایت کشفهای بزرگتری در رابطه با منظومه شمسی را دربرداشته باشد!