مریم فخیمی: چند هفته‌ای است که غول منظومه شمسی، سیاره مشتری در حال نزدیک شدن به زمین است. از طرفی دوشنبه 20 خرداد سیاره زمین درست در میان خورشید و سیاره مشتری قرار خواهد گرفت، این وضعیت به مقابله معروف است.
وضعیت مقابله بهترین فرصت برای رصد سیارات بیرونی منظومه شمسی (سیاراتی که مدارشان خارج از مدار زمین قرار دارد) است. در زمان مقابله سیاره مورد نظر در آسمان زمین به نقطه مقابل خورشید می‌رسد. در چنین شرایطی سیاره هم‌زمان با غروب خورشید سر از افق برمی‌آورد، نیمه‌شب به بیشترین ارتفاعش از افق می‌رسد و در زمان طلوع خورشید غروب می‌کند.
این تصویر 12 خرداد توسط دکتر اسکای در فیلیپین گرفته شده. جرم درخشان سیاره مشتری و جرم سرخ رنگ ستاره قلب‌العقرب است.
سیاره مشتری در مقابله
20 خرداد، غول منظومه شمسی به وضعیت مقابله رسیده، بسیار درخشان خواهد شد. در این زمان قدر سیاره مشتری در حدود 2.6- خواهد بود (در علم نجوم، هر چه این عدد منفی‌تر باشد به معنای درخشندگی بیشتر است).
با اینکه وضعیت مقابله در 20 خرداد رخ خواهد داد، اما نزدیکترین فاصله مشتری از زمین 22 خرداد ساعت 7:30 صبح به وقت ایران خواهد بود. در این زمان فاصله مشتری از زمین به حدود 641 میلیون کیلومتر خواهد رسید.
هر 13 ماه یکبار سیاره مشتری به وضعیت مقابله می‌رسد. مقابله بعدی این سیاره 14 جولای 2020 خواهد بود.
وضعیت مقابله
رصد سیاره مشتری
اکنون سیاره مشتری در صورت فلکی مارافسای قرار دارد. زمانی که آفتاب در غرب آسمان در نظر پنهان می‌شود این سیاره از جنوب‌شرقی آسمان ظاهر شده، به تدریج در نیمه جنوبی آسمان ارتفاع گرفته و حوالی صبح در جنوب‌غرب آسمان از نظر ناپدید می‌شود. این سیاره کمی بالاتر ازستاره سرخ رنگ و درخشان قلب‌العقرب قرار دارد. ستاره قلب‌العقرب یا آنتارس، درخشانترین ستاره صورت فلکی عقرب است.
روزهای آینده فرصت مناسبی است تا سیاره مشتری و اقمار گالیله‌ای آن را با تلسکوپ‌های آماتوری یا دوربین‌های دوچشمی رصد کرده و از تماشای آن لذت ببرید. البته با چشم غیرمسلح نیز این سیاره در آسمان به راحتی قابل رویت است، چرا که درخشانترین جرم در نیمه جنوبی آسمان شب است.
تصویری از مشتری و چهار قمر درخشان آن که توسط تلسکوپ‌های کوچک یا دوربین‌های دوچشمی قابل رویت است.
کوتاه درباره سیاره مشتری
مشتری برخلاف زمین یک سیاره سنگی نیست. آن را بیشتر یک ستاره ناکام می‌نامند. چرا که اگر فقط 80 یا 90 برابر جرم کنونی خود را داشت، دما و فشار در مرکز آن به قدری بالا بود که همجوشی هسته‌ای در آن آغاز و به ستاره تبدیل می‌شد.
این سیاره در طول تاریخ همواره باعث شگفتی دانشمندان می‌شده. زمانی که در سال 1610 گالیله برای نخستین بار اقمار این سیاره را کشف کرد نگاه‌ها به منظومه شمسی تغییر یافت. زیرا این اقمار نخستین قمرهای شناخته شده بعد از ماه بودند.
اما در میان تمام عجایب مشتری، شاید بتوان میدان مغناطیسی بزرگ آن را مهترین شگفتی این سیاره دانست، چرا که از مدار زحل می گذرد و تا 10 میلیون آمپر برق ایجاد می‌کند. اگر این میدان مغناطیسی وجود نداشت به احتمال زیاد حیاتی در زمین صورت نمی‌گرفت، زمین هر روز با برخوردهای مهیب سیارک‌ها یا شهاب سنگ‌ها مواجه بود و یا مورد تهاجم بادهای خورشیدی قرار می‌گرفت. وجود این میدان مغناطیسی بزرگ باعث شده است مشتری بیشتر اجرام سرگردان منظومه شمسی را تحت تاثیر قرار دهد و آن را به بیرون از منظومه پرتاب کند.
مشتری پنجمین سیاره منظومه شمسی از خورشید و بزرگترین سیاره این سامانه است، با نزدیک به 80 قمر کشف شده، شاید بتوان آن را یک منظومه کوچک در میان منظومه شمسی به شمار آورد.