۸ کاری که فضانوردان نمی توانند در فضا انجام دهند
حقیقت آن است که سفر به فضا، به از خود گذشتگی زیادی نیاز دارد. علاوه بر خطرات سفرهای فضایی و مسأله دوری از خانواده، جاذبه نزدیک به صفر فضا، شرایطی به وجود میآورد که بسیاری از امور روزانه فضانوردان را با محدودیت رو به رو میکند. در ادامه به ۸ کاری میپردازیم که فضانوردان نمیتوانند در فضا انجام دهند.
۱- نمیتوانند به همان شکل روی زمین گریه کنند
فضانوردان در فضا هر طور که بخواهند میتوانند بخندند، اما عمل گریه کردن در فضا بدون وجود نیروی گرانش، شکل کاملاً متفاوتی دارد.
وقتی از کریس هدفیلد (Chris Hadfield)، فضانورد کانادایی، در مورد گریه کردن در فضا پرسیدند، او گفت: «از چشمها اشک میآید ولی قطرههای اشک مثل یک توپ مایع به هم می چسبند. در واقع، موقع گریه کردن چشمها یکمی میسوزند. در فضا اشک چشم سرازیر نمیشود.»
اشک چشمها در فضا میتواند به شکل یک توده بزرگ درآید و از چشمها جدا شود، مگر اینکه فضانوردان اشکهایشان را با دستمال پاک کنند. به همین دلیل، در فضا میتوانید اشکهایتان را مثل یک توپ شناور جلوی چشمهایتان ببینید.
۲- از مواد غذایی مثل نان و نوشابه نمیتوانند استفاده کنند
در فضا، دشواریهای حمل و خوردن بسیاری از مواد غذایی رایج آنقدر زیاد است که فضانوردان از آن ها محروم میشوند.
برای مثال، اگر فضانوردان درون فضاپیما تکهای نان بخورند، خردههای نان میتوانند به تجهیزات فضاپیما صدمه بزنند یا تصادفاً وارد بینی فضانوردان شوند. به همین دلیل از دهه ی ۱۹۸۰، در سفرهای فضایی از نانهای تورتیلا استفاده میشود.
در خصوص نوشیدنیها هم مصرف نوشیدنیهای گازدار در فضا ممنوع است چون در جاذبه نزدیک به صفر فضا، گاز درون این نوشیدنیها از آن ها جدا نمیشود.
نمک و فلفل هم از دیگر مواد غذایی ممنوعه در فضا هستند، چون شناور میشوند و ممکن است به تجهیزات فضاپیما صدمه بزنند یا تصادفاً وارد دهان، گوشها یا بینی فضانوردان شوند. خوشبختانه، آژانس فضایی ناسا نوعی نمک و فلفل مایع تولید کرده که فضانوردان میتوانند از آن ها استفاده کنند.
۳- با خودکارهای معمولی نمیتوانند بنویسند
تصویر بالا: خودکارهای شرکت فیشر پن (Fisher Pen Company)
استفاده از جوهر درون خودکار تنها با وجود نیروی گرانش امکانپذیر است. به همین دلیل، فضانوردان آمریکایی و روسی در فضا ابتدا از مدادهای نوکی برای نوشتن استفاده میکردند.
اما در سال ۱۹۶۵، شرکت فیشر پِن، نوعی خودکار اختراع کرد که به گونهای طراحی شده بود که با فشار گاز نیتروژن به مخزن جوهر خودکار، جوهر به نوک آن سرازیر میشد و به این ترتیب خودکار به صورت سر و ته، در دماهای شدید یا زیر آب هم قابل استفاده بود. از این خودکارها هنوز هم استفاده میشود.
۴- برنامه خواب خود را نمیتوانند با طلوع و غروب خورشید تنظیم کنند
در ایستگاه فضایی بین المللی، فضانوردان در طول هر ۲۴ ساعت، میتوانند تا ۱۶ بار غروب خورشید را ببینند. به همین دلیل آن ها نمیتوانند ساعت خواب خود را با طلوع و غروب خورشید تنظیم کنند. برای آنکه فضانوردان بتوانند در فضا خواب خود را با این شرایط ویژه تطبیق دهند، قبل از سفر، سخت تحت آموزش قرار میگیرند.
۵- مصرف مشروبات الکلی ممنوع است
گرچه یک بار در یکی از سفرهای فضایی سال ۱۹۷۲، فضانوردان در کنار غذای خود از مشروب استفاده کردند، اما واکنش منفی افکار عمومی به شراب خواری فضانوردان در فضا، باعث شد مصرف مشروبات الکلی در ایستگاه فضایی بین المللی ممنوع اعلام شود.
با این حال، از قرار معلوم فضانوردان روسی اجازه ی مصرف کنیاک (نوعی مشروب الکلی) را برای حفظ سلامت سیستم ایمنی خود دارند. ممنوعیت مصرف مشروبات الکلی در فضا دلیل علمی ندارد.
باز آلدرین (Buzz Aldrin)، یکی از همسفران نیل آرمسترانگ (Neil Armstrong) در مأموریت معروف آپولو ۱۱ (Apollo 11) و دومین انسانی که قدم روی کره ماه گذاشته، در یکی از مصاحبههایش گفته بود هنگام حضور بر روی کره ماه در آنجا شراب خورده بود، اما این مسأله هرگز رسانهای نشده بود.
۶- نمیتوانند از یک حمام گرم لذت ببرند
در فضا، فضانوردان باید تا حد ممکن از همه منابع موجود، به خصوص منابع آب، استفاده کنند، چون آب سنگین و حمل آن هزینهبر است. فضانوردان در فضا امکان دوش گرفتن ندارند و به جای آن، با اسفنج حمام میکنند. آبی که برای این کار استفاده میشود از رطوبت هوا، ادرار، مسواک زدن، شستشوی دستها و دیگر کارها به دست میآید.
در ایستگاه فضایی بین المللی، همه آبهایی که از رطوبت هوا و فضولات انسانی به دست میآیند، تصفیه شده و تبدیل به آب آشامیدنی میشوند. علاوه بر این، از آنجایی که روش کارآمدی برای شسشتوی لباسها در فضا وجود ندارد، فضانوردان مجبورند لباسهای تکراری بپوشند.
۷- نمیتوانند مزه ی مواد غذایی را به همان صورت روی زمین حس کنند
در فضا حس چشایی فضانوردان میتواند به مرور تحلیل برود، اما بعد از بازگشت به زمین، مزه مواد غذایی را با شدت بیشتری نسبت به قبل حس میکنند.
یک علت احتمالی این مسأله آن است که در فضا، به دلیل نبود گرانش، حرکت مایعات درون بدن شکل دیگری پیدا میکند. به همین خاطر، مایعات به جای آنکه به طرف پاها حرکت کنند، به سمت سر میروند و میتوانند مجراهای بینی را مسدود کنند. فرضیه دیگری که در مورد علت این مسأله مطرح شده این است که بوهای شدید درون کابین ایستگاه فضایی بین المللی، قدرت بویایی را از کار میاندازد و به دنبال آن حس چشایی هم مختل میشود.
۸- مدفوع کردن در فضا بسیار سخت است
مدفوع کردن در فضا از ادرار کردن هم سختتر است. دستشویی فضاپیما هیچ دری ندارد و فقط با یک پرده از بقیه قسمتها جدا میشود. به علاوه، فضانوردان باید خود را با یک تسمه ببندند تا در فضا شناور نشوند.
نبود جاذبه در فضا میتواند مشکلات ناخوشایندی به بار آورد، چون حتی تکههای مدفوع انسان هم میتوانند به پرواز در بیایند.