مریخ‌نوردهایی که راهی سیاره سرخ شدند

کاوشگر‌های قمری و مریخ‌نوردهای رباتیک در طول سال‌ها اطلاعات فراوانی درباره سیاره پررمز و راز مریخ به زمین ارسال کرده‌اند.

سفر به سیاره پررمز و راز مریخ و کسب دانش و آگاهی درباره آن از گذشته‌های دور موردعلاقه دانشمندان بوده است، آمار‌ها نشان می‌دهند اولین کاوشگر مخصوص رصد سیاره مریخ در دهه۱۹۶۰ به‌سوی این سیاره ارسال‌شده است.

اولین فضاپیمایی که به‌سوی مریخ پرواز کرد، فضاپیمایی آمریکایی به نام مرینر۴ (Mariner4) بود و در سال۱۹۷۱ سفینه فضایی مرینر۹ (Mariner9) موفق به رسیدن به مدار سیاره مریخ شد.

این کاوشگر در آن زمان صد‌ها تصویر از سیاره مریخ به زمین ارسال کرد و سبب افزایش آگاهی درباره سیاره مریخ شد، مأموریت سوسایت مارس۳ (Societ Mars3) اولین مأموریت برای سطح مریخ بود که متأسفانه باوجود موفقیت در فرود اندکی پس از نشست بر سطح مریخ ارتباط با زمین قطع شد.

برنامه واکینگ شامل دو مدارگرد و دو برنامه فرود بود. در طول سال‌ها بسیاری از مأموریت‌های مریخ با موفقیت و برخی از آن‌ها با شکست همراه شده است.

در سال۱۹۶۶ دو کاوشگر مارس پث‌فایندر (Mars Pathfinder) و مارس سویر (Mars Surveyor) برای کشف اسرار سیاره مریخ به فضا پرتاب شدند و کاوشگر روسی مارس۹۶ (Mars96) نیز در سال۱۹۹۶ به فضا پرتاب شد اما به دلیل نقض فنی نتوانست در مسیر درست خود به‌سوی سیاره مریخ قرار گیرد.

ناسا (NASA) در آن زمان در نظر داشت هر دو سال یک‌بار یک کاوشگر به فضا پرتاب کند تا به بررسی سیاره مریخ بپردازد اما فاجعه در سال۱۹۹۸ روی داد، که کاوشگر مداری و کاوشگر سطح مریخ بانام‌های مارس کلایمت اوربیتر (Mars Climate Orbiter) و مارس پلار لندر (Mars Polar Lander) هر دو اندکی پس از رسیدن به سطح سیاره مریخ از بین رفتند و مأموریتشان ناتمام ماند.

در سال۲۰۰۱، فضاپیمای مداری مارس اودیسی (Mars Odyssey) با موفقیت به مدار کره مریخ پرتاب شد و در سال۲۰۰۳ ناسا دو مریخ‌نورد باقابلیت حرکت بر سطح سیاره مریخ بانام‌های فرصت و روح را به سیاره سرخ پرتاب کرد.

در همان سال اولین سفینه فضایی آژانس فضایی اروپا، بانام مارس اکسپرس (Mars Express) که حاوی فرودگری کوچک به نام بیگل۲ (Beagle2) به سیاره مریخ پرتاب شد، اما به دنبال نقص فنی در اتمسفر سیاره مریخ سوخت و نابود شد پیش از آنکه مأموریت خود را شروع کند.

کاوشگر مداری اوربیتر ریکانیسنس مارس (Orbiter Reconnaissance Mars) در سال۲۰۰۵ راه‌اندازی شد و تصاویری فوق‌العاده باکیفیت و وضوح‌بالا از سیاره مریخ به زمین ارسال کرد و این کاوشگر حتی موفق به گرفتن تصاویر از کاوشگر‌های پیشین ارسالی به سیاره مریخ شد.

کاوشگر فینیکس مارس لندر (Phoenix Mars Lander)، در سال۲۰۰۷ به فضا پرتاب شد و در نزدیکی یکی از قطب‌های سیاره فرود آمد و این مریخ‌نورد مجهز به مته حفاری بود و می‌توانست به بررسی امکان وجود یخ آب چند سانتی‌متر زیر لایه سطحی سیاره بپردازد.

مریخ‌نورد مارس ساینس لابراتوری (Mars Science Laboratory) نیز درسال۲۰۱۲ به‌سوی سیاره مریخ پرتاب شد که دارای مجموعه ابزار‌های پیچیده‌ای بود، این مریخ‌نورد به‌جای پنل‌های خورشیدی انرژی خود را به‌وسیله نوعی ژنراتور رادیو ایزوتوپ حرارتی به دست می‌آورد که سبب می‌شد بسیار سریع‌تر از مریخ‌نوردهای پیشین بتواند به حرکت در مریخ ادامه دهد.

جدیدترین مریخ‌نوردهایی که اکنون در سیاره مریخ به فعالیت مشغول هستند یا در سال‌های آینده به‌سوی آن پرتاب می‌شوند عبارت‌اند از مریخ‌نورد کنجکاوی که در سال۲۰۱۲ به‌سوی مریخ پرتاب و همچنان فعال است و مریخ‌نورد اینسایت که برای حفاری عمیق‌تر در سیاره مریخ ساخته‌شده است.

ازجمله طرح‌های دردست اجرای محققان آژانس فضایی اروپا (ESA) مریخ‌نورد رزالیند فرانکلین (Rosalind Franklin) را می‌توان نام برد که باهدف بررسی یافت نشانه‌هایی از حیات درگذشته‌های دور سیاره مریخ در سال۲۰۲۱ راهی این سیاره خواهد شد.

دانشمندان در طول سال‌ها ارسال انواع کاوشگر‌ها به‌سوی سیاره مریخ همواره نگران آلوده شدن سطح سیاره مریخ به باکتری‌های زمینی بودند و به همین دلیل پیش از ارسال مریخ‌نورد به فضا آن را به‌دقت استریل می‌کردند.