پایانی خوش برای دراگون
سیروس برزو: ناو کیهانی کرو دراگون (Crew Dragon) یا دراگون-۲ در ساعت ۷:۴۹ روز ۲ مارس ۲٬۰۱۹ (بوقت گرینویچ) بهعنوان اولین سفینه سرنشین دار تجاری با موشک فالکون ۹ (Falcon 9) به فضا پرتاب شد. دراگون در این سفر فضانوردی را با خود حمل نمیکرد چون این پرواز جنبه آزمایشی داشت. پرتاب از سکوی 39A مرکز فضایی کندی (Kennedy) انجام شد که سابقهای تاریخی و طولانی دارد و از دوران طلایی سفینههای آپولو و سفر به ماه تا پایان عصر کیهان پیما های شاتل استفاده میشد.
در زمان این پرتاب، داگلاس هارلی (Doug Hurley) و رابرت بکنن (Robert Behnken)، دو فضانوردی که قرار است در آیندهای نه چندان دور بهعنوان خدمه دراگون با این ناو راهی ایستگاه فضایی بینالمللی شوند از فاصله ۴ کیلومتری سکوی پرتاب و از اتاق هدایت پرواز در مرکز فضایی کندی، این صحنه را تماشا میکردند. این اولین پرتاب یک سفینه سرنشین دار آمریکایی از خاک آمریکا پس از خانهنشینی کیهان پیما های شاتل در سال ۲۰۱۱ بشمار میرفت.
داگلاس هارلی، فضانورد شاتل و خلبان پیشین نیروی تفنگداران آمریکا میگوید: «من نمیتوانم هیجان آزمایش اولین پرواز یک سفینه فضایی را توصیف کنم. در هر حال ما آماده این مأموریت هستیم.»
جیمز بریدنستین (James Bridenstine) مدیر ناسا (NASA) در مصاحبهای قبل از پرتاب دراگون گفت: «ما قصد داریم قابلیت سامانههای هدایت ناو، توانایی آن را برای بارگیری، و دیگر دستگاههای سفینه را بر اساس برآوردهای قبلی ارزیابی کنیم تا بررسی شود آیا چیزی را باید تغییر داد یا خیر و سپس اگر به نقطه موردنظر رسیده باشیم و همه این آزمایشها آنگونه که پیشبینی میشد به نتیجه مثبت رسیده باشد، ما خواهیم توانست برای اولین بار از زمان بازنشستگی شاتل فضایی در سال ۲۰۱۱، فضانوردان آمریکایی را با استفاده از سفینههای آمریکایی، از خاک آمریکا به فضا پرتاب کنیم. »
ایلان ماسک (Elon Musk) بنیانگذار و مدیر شرکت اسپیس ایکس (SpaceX) نیز گفت که او به این مأموریت و شروع کاری بدون دردسر اطمینان دارد وی افزود گرچه تمام دستگاههای اصلی سفینه پس از صعود به مدار بهطور منظم عمل کردند اما هنوز تا رسیدن بهتمامی اهداف موانعی پیش رو قرار دارد. وی در یک کنفرانس خبری بعد از پرتاب گفت: «من میخواهم قدردانی خودم را از همکارانم در اسپیس ایکس بیان کنم.” وی افزود “البته من کمی عصبی و خسته هستم. این عملیات فوقالعاده حساس بود و فشار عصبی به من وارد کرد. اما خوشبختانه ما برخی از موارد خطرناک را گذراندیم. »
این پرتاب با یک شروع بسیار جذاب آغاز شد، هزاران گردشگر هیجانزده در محل ویژه در کنار ساحل فضایی فلوریدا (Florida) جمع شده و آن را تماشا میکردند. موتورهای مرحله اول فالکون حدود دو دقیقه و نیم بعد بهکار خود پایان دادند و پس از جدا شدن در دریا فرود آمد درحالیکه موتور تک مرحلهای طبقه دوم، حمل سفینه را به مدار ادامه داد. موتور طبقه دوم نیز حدود نه دقیقه پس از پرتاب به کار خود خاتمه داد چند لحظه بعد، سفینه از مرحله دوم آزاد شد تا بعد از سفری ۲۷ ساعته بهصورت خودکار با ایستگاه فضایی پیوند بخورد.
در این سفر دراگون یک محموله تقریباً ۲۰۰ کیلویی بارهای موردنیاز فضانوردان، یک آدمک و یک عروسک اسباببازی را به ایستگاه حمل کرد. دراگون با استفاده از سامانههای موشکی خود طی دو مرحله به ایستگاه فضایی پیوست. در گام اول و بعد از رسیدن به فاصله نزدیک به ۲۰ متر حدود دو ساعت و نیم نسبت به ایستگاه در موقعیت ثابت قرار گرفت. اولگ کانوننکو (Oleg Kononenko)، فرمانده ایستگاه فضایی بینالمللی، مهندس پرواز آنه مک کلین (Anne McClain) و فضانورد کانادایی دیوید سنت ژاک (David Saint-Jacques) از داخل ایستگاه، با دقت بر مسیر و سرعت دراگون نظارت داشتند. آنها میتوانستند در صورت لزوم و وقوع رویدادی غیرمعمول، عملیات را لغو کنند. با توجه به عادی بودن وضعیت، دستور ادامه عملیات صادر گردید و در مرحله دوم سفینه با سرعتی نزدیک به ۱۰ سانتیمتر در ثانیه به ایستگاه نزدیک شد.
سفینه دراگون پس از یک تعقیب ۲۷ساعته، توانست در ساعت ۱۰:۵۱ بوقت جهانی گرینویچ روز یکشنبه سوم مارس بهطور خودکار با موفقیت به ایستگاه فضایی بینالمللی متصل شود با درگیر شدن قلابهای سکوی پرتاب و قرار گرفتن سفینه در موقعیت موردنظر، دراگون یکی از اهداف کلیدی آزمایشی مأموریت خود را به انجام برساند و لحظاتی بعدان مککلین، فضانورد ناسا و سرنشین آمریکایی ایستگاه،، موفقیت اتصال را تأیید کرد. گرچه نمونه بدون سرنشین این سفینه از ۲۰۱۲ تاکنون، محمولههایی را به ایستگاه فضایی برده اما هرگز اتصال سفینه به ایستگاه فضایی بهصورت خودکار صورت نگرفته بود و بعد از رسیدن سفینه به مجاورت ایستگاه، فضانوردان ساکن ایستگاه فضایی بینالمللی با استفاده از یک جرثقیل ویژه، سفینه را گرفته و به سکوی الحاق پیوند میدادند. به همین دلیل میتوان عملیات ردیابی و پهلوگیری دراگون در این مأموریت را ارزنده توصیف کرد.
در این مرحله کلاهک مخروطی شکل محافظ سکوی الحاق بازشده و حسگرها در سکوی اتصال دراگون ۹ دقیقه پیش از ایجاد اتصال، با سامانه پهلوگیری در انتهای واحد هارمونیک ایستگاه ارتباط برقرار کردند. چند دقیقه بعد، ۱۲ قلاب بسته شد تا اتصال مکانیکی بین دراگون و ایستگاه فضایی را بهطور کامل ایجاد کند. پس از بررسی همهجانبه در مورد نبود نشت و فشار طبیعی بین گذرگاه ایستگاه و سفینه اسپیس ایکس، سن ژاک در ساعت ۱۳:۰۷ (بوقت جهانی گرینویچ) دریچه بین دو ناو را باز کرد و اولین فردی بود که به آن وارد شد سپس اولگ کانوننکو به او پیوست. سنت ژاک و کانوننکو بهعنوان احتیاط در زمان ورود به دراگون از ماسکهای محافظ استفاده میکردند. در مرحله اول آنها سامانه تبادل هوا را به راه انداختند تا به گردش هوا بین ایستگاه فضایی و دراگون کمک کند.
در روزهای بعد، سرنشینان ایستگاه فضایی بینالمللی مجموعهای از آزمایشهای مختلف را روی این سفینه انجام دادند و میزان کارایی و پایداری سامانههای دراگون را در فضا آزمودند.
پس از اتصال فضاپیمای دراگون ۲ به ایستگاه فضایی بینالمللی، خدمه ایستگاه احساس بوی غیرمعمولی داشت. آنالیزورهای هوا در این ایستگاه، مقدار زیادی از ایزوپروپیل الکل را در هوای ایستگاه فضایی بینالمللی نشان دادند که غلظت آن حدود ۶ میلیگرم در مترمکعب بود. طبق دستورالعمل متخصصان زمینی، خدمه سیستمهای تصفیه هوا را فعال کرد، که درنتیجه غلظت آن به حدود ۲ میلیگرم در مترمکعب کاهش پیدا کرد و در این سطح تاکنون حفظشده است. قبل از اتصال سفینه دراگون-2، این عدد یک دهم میلیگرم در هر مترمکعب بود.
کارشناسان ناسا اعلام کردند که غلظت الکل ایزوپروپیل در فضای ایستگاه فضایی بینالمللی، بعد از جدا شدن سفینه دراگون-۲، از ایستگاه، به مقادیر معمول خود بازگشت خواهد داشت.
یکی از منابع فضایی روسیه به ریانووستی گفته بود که غلظت الکل در فضای ایستگاه فضایی بینالمللی از حد مجاز برای خدمه تجاوز نمیکند، اما ممکن است بر عملکرد تجهیزات ایستگاه، بهویژه سیستم تصفیه آب در بخش آمریکایی تأثیر بگذارد.
ایزوپروپیل الکل مایع بیرنگ با بوی قوی و طعم تلخ ملایم است که در لوازمآرایشی، عطر، مواد شیمیایی خانگی، دارو بهعنوان یک ضدعفونیکننده کاربرد دارد. این ماده نسبتاً سمی، قابل اشتعال است و طبق استانداردهای روسیه، حداکثر غلظت آن در هوا نباید بیش از ۱۰ میلیگرم در هر مترمکعب باشد. اثر مواد مخدر ایزوپروپیل الکل تقریباً دو برابر بیشتر از اتانول است. قرار گرفتن طولانیمدت در معرض بخار این گاز با غلظت بالا، باعث سردرد، تحریک مخاط چشم و دستگاه تنفسی میشود.
پس از بررسیهای همهجانبه و طبق برنامه قبلی در ساعت ۷:۳۱ روز ۸ مارس (بوقت گرینویچ) سفینه دراگون از ایستگاه فضایی بینالمللی جدا شد و به سمت زمین حرکت کرد. در ساعت ۱۲:۵۲ به مدت ۱۵ دقیقه و ۲۵ ثانیه مراحل مختلف فرود ازجمله بررسی سامانههای مختلف، کار موشکهای بازگشتی و بسته شدن محافظ دماغه ناو صورت گرفته، سفینه مسیر بازگشت را معین کرد. در ساعت ۱۳:۳۳ دراگون وارد قشرهای فشرده جو گردید. در ساعت ۱۳:۴۵ به دنبال بازشده چترهای اولیه، ۴ چتر اصلی سفینه کار خود را برای کند کردن سرعت فرود آغاز کردند و سرانجام، دراگون درحالیکه ۱۴۸ کیلوگرم تجهیزات و نتایج آزمایشگاهی را به همراه داشت، در فاصله ۴۰۰ کیلومتری شمال شرقی کیپ کاناورال، تقریباً در شرق مرز بین فلوریدا و جئورجیا فرود آمد. در این زمان کشتی ویژه نجات و قایقها منتظر آن بودند. این سفینه برای تعمیر و آمادهسازی جهت پرواز ماه ژوئن به کارخانه سازنده بازگردانده شد.
در حال حاضر اولگ کانوننکو از روسیه، دیوید سنت ژاک کانادایی و آن مک کلاین آمریکایی در ایستگاه فضایی بین المللی فعالیت دارند. بهزودی الکسی آووچینین (Aleksey Ovchinin) کیهان نورد روسیه و نیکلاس هیگ (Nicklaus Hague) و کریستینا کوخ (Christina Koch) فضانوردان آمریکایی به آنها خواهند پیوست. پرتاب ناو کیهانی سایوز ام.اس-۱۲ (Soyuz MS-12) برای ۱۴ مارس از مرکز پرتابهای فضایی بایکونور برنامهریزیشده است. این سفینه طبق برنامه باید ۳ ساعت پس از ترک زمین، به ایستگاه فضایی بینالمللی متصل شود.