ابهام در پرتاب، قاطعیت در مسیر
محمد امین آهنگری: دولتمردان ایرانی از چندین روز قبل از روز فناوری فضایی سخن از پرتاب چند ماهواره به فضا توسط ماهوارهبرهای ایرانی میدادند. این پرتابها که پس از گذشت چند سال از امضای برجام و مدتی پس از خروج آمریکا از این پیمان قرار بود انجام بشود بسیاری را به این فکر انداخت که احتمالا پرتاب ماهوارهبرهای ایرانی جهت تحت فشار گذاشتن اروپاییها به منظور تسریع در صورت دادن اقدامات مالی خود برای مقابله با تحریمهای آمریکا است. تصوری که پس از پرتاب هر چند ناموفق ماهواره امیرکبیر توسط ماهوارهبر سیمرغ، با اعلام اتحادیه اروپا مبنی بر راهاندازی ساز و کار ویژه مالی قوت گرفت.
پس از این اعلام اما ایران مجددا خبر از پرتاب ماهوارههای بعدی به فضا داد، امری که تا کنون در هالهای از ابهام باقی مانده است. چرا که ناگهان مسئولین ایرانی که خبر از پرتاب جدید میدادند سکوت خبری اختیار کردند. این در حالی بود که خبرگزاریهای خارجی نظر دولت آمریکا را مبنی بر انجام یک پرتاب ناموفق دیگر توسط ایران منتشر میکردند. دولت آمریکا به استناد تصاویر ماهوارهای اظهار کرد که ایران پرتاب دیگری را انجام داده است که احتمالا ناموفق بوده است.
این اخبار بدون تایید و تکذیب مسئولین بخش فضایی باقی ماند تا اینکه نشریه نیویورکتایمز گزارشی تفصیلیتر منتشر کرد و در آن مدعی شد که آمریکا در برنامههای پرتاب ماهواره و موشک ایران اختلال ایجاد میکند. این روزنامه مدعی شد که این اطلاعات را از مقامهای سابق و فعلی دولت آمریکا به دست آورده که به این روزنامه گفتهاند این عملیات سری بخشی از تلاش آمریکا برای تضعیف نظامی ایران و ضربه به اقتصاد این کشور است. پس از آن وزیر امورخارجه ایران، محمدجواد ظریف در گفتوگویی تفصیلی با شبکه ان بی سی، دو تلاش نافرجام کشورمان در پرتاب ماهواره را تأیید کرد و گفت که این مسئله ممکن است به همان کمپین خرابکارانه آمریکایی مرتبط باشد که نیویورکتایمز از وجود آن خبر داده بود. با وجود اعلام وزیر خارجه مسئولین فضایی کشور همچنان سکوت کردهاند.
اگر عدم موفقیت پرتاب دوم ایران بنا بر گفتههای ظریف صحت داشته باشد، آنگاه میتوان از تفاوتهای میان شکست اول و دوم نکتهای را دریافت که در خور توجه است. پرتاب ناموفق ماهواره امیرکبیر توسط ماهوارهبر سیمرغ که به صورت رسمی دومین پرتاب خود را تجربه میکرد، امری غیر قابل پیشبینی نبود چرا که این ماهوارهبر مورد آزمایشهای عملیاتی چندانی قرار نگرفته بود و شکست آن چیزی عجیب نمینمود زیرا که در پرتابهای فضایی شکست در مراحل اول اتفاقی معمول است. البته قرار دادن یک ماهواره عملیاتی در ماهوارهبری که در مرحله آزمایش قرار دارد تصمیمی بسیار عجیب مینماید. اما طبق آنچه تصاویر ماهوارهای نشان دادهاند پرتاب دوم ایران با از سکوی پرتاب ماهوارهبر سفیر انجام شده است که هر چند آن ماهوارهبر هم از ضریب اطمینان بالایی برخوردار نیست اما امید بیشتری به موفقیت آن میرود چرا که این ماهوارهبر تا کنون بارها استفاده شده که چند بار آن قرین موفقیت بوده است.
چنین مسئلهای احتمال خرابکاری توسط کشور متخاصم را افزایش میدهد همانطور که نیویورک تایمز به آمارهای جهانی استناد کرده و میگوید از آنجا که آمار شکستهای ایران در پرتاب ماهوارهبرهای خود با آمار جهانی فاصله بسیاری دارد بنابر این احتمال خرابکاری در این مورد بالا است. شاید در نگاه اول این استدلال صحیح به نظر برسد اما باید توجه داشت آمار جهانی اعلام شده مربوط به پرتابهایی با ماهوارهبرهای تجاری است که نواقص آنها بر طرف شده.
البته چنین استدلالی ممکن است برای سیاسیون کشورمان چندان هم بیفایده نباشد و بتوانند به استناد آنها در مجامع بینالمللی، آمریکا را متهم به اقدام خصمانه کنند اما این امر نباید واقعیتهای فنی و کنکاش برای پیدا کردن علل حقیقی اشکالات را تحت تاثیر قرار دهد. حقیقت آن است که ماهوارهبرهای ایرانی کماکان در مرحله آزمایش هستند و ضریب اطمینان آنها پایین است. بنابر این لازم است بدون انتظار معجزه در درجه اول از قرار دادن ماهوارههای ایرانی که برای ساخت و توسعه آنها هزینه شده خودداری کرد و پس از آن برای توسعه ماهوارهبرهای ایرانی در قالب و مدلی که هماکنون در بسیاری کشورهای جهان معمول است سرمایهگذاری و تلاش کرد.