چرا آمریکا به فعالیت‌های فضایی صلح‌آمیز دیگر کشورها برچسب نظامیگری می‌زند؟

سیروس برزو: برنامه‌های نظامی زیادی در آمریکا با پوشش‌های علمی انجام‌شده و می‌شود. شاید برای بسیاری این سؤال پیش بیاید که چطور پنتاگون (Pentagon) می‌تواند از یک ماهواره علمی یا کاوشگر دورپرواز یا مدارگرد که به دور ماه می‌چرخد، بهره‌برداری نظامی کند. برای روشن شدن این موضوع مثالی می‌آورم.

برنامه لونار اربیتر(Lunar Orbiters) شامل ۵مدارگرد خودکار بود که از ۱۹۶۶تا۱۹۶۷ توسط آمریکا پرتاب شد تا سطح ماه را تصویربرداری کند. قبل از این‌که نیل آرمسترانگ (Neil Armstrong) بتواند اولین قدم خود را بر ماه بگذارد، ناسا سازمان فضایی آمریکا نیاز داشت محلی که آپولو-۱۱ به راحت فرود آید را دقیقاً مشخص کند. برای این کار دوربین‌هایی با ویژگی‌های خاص و با دقت بالا بکار گرفته شد. دوربین‌هایی که تا همین چندی قبل مسیر ساخت و تحویل آن‌ها به ناسا (NASA) سری بود و بعد از چند دهه مشخص شد سازمان فضایی آمریکا این دوربین‌ها را از وزارت دفاع این کشور قرض گرفته بود. در آن زمان، وزارت دفاع آمریکا دوربین‌های مشابه را به‌عنوان بخشی از برنامه جاسوسی ماهواره‌ای کرونا (CORONA) بکار گرفته بود. جالب این‌که نسل اول این ماهواره جاسوسی نیز در سال۱۹۵۸، تحت پوشش آزمایش یک ماهواره علمی مستقل بانام دیسکاورر (Discoverer) یا کاشف به فضا به رسانه‌ها معرفی شد!

هر کاوشگر لوناراربیتر دارای دو دوربین بود و به‌جای فیلم ۳۵میلی‌متری استاندارد ماهواره‌ها، از فیلم ۷۰میلی‌متری استفاده می‌کردند که امروزه برای ساخت فیلم‌های آی‌مکس (IMAX) استفاده می‌شود. با توجه به این‌که مواد شیمیایی مایع که به‌طورمعمول برای پردازش نگاتیو فیلم بکار می‌روند می‌توانست به دستگاه‌های ماهواره آسیب برساند، کاوشگران لوناراربیتر از سیستم ویژه‌ای بانام کیماک بیمات (KIMAK BIMAT) استفاده کرد، که تا سال۲۰۰۱ توسط سازمان اطلاعات مرکزی مخفی نگه‌داشته شد، زیرا برای ماهواره‌های جاسوسی و تصویربرداری نظامی طراحی‌شده بود. در این ماهواره جریان آماده شدن و تثبیت تصویر بر روی یک‌ لایه از ژلاتین اشباع‌شده بر روی فیلم فشرده در ظرفی آلومینیومی در اندازه هندوانه انجام می‌شد. در دیسکاورر، فیلم گرفته‌شده و حاصل کار دوربین‌ها با استفاده از چهار تا شش محفظه ویژه به زمین‌بر می‌گشت اما قبل از رسیدن به سطح زمین، در هوا، با چنگک توسط هواپیما گرفته می‌شد. کارشناسان نظامی این روش را امن نمی‌دانستند زیرا ممکن بود محفظه به چنگ نیفتد و در دریا سقوط کند و یا احیاناً توسط رقیب، شکار شود. 

در لوناراربیتر ها امکان فرستادن اصل فیلم‌ها با روش بکار رفته در ماهواره‌های جاسوسی دیسکاورر به زمین وجود نداشت به همین دلیل گرچه از دوربین‌های وزارت دفاع استفاده شد اما نحوه ارسال تصاویر توسعه پیدا کرد و  ناسا برای ارسال عکس لوناراربیتر از طریق یک سیستم رادیویی با آنتنی به قطر ۶متر استفاده شد.

در این کاوشگر، فیلم در مقابل اسکنر خاصی قرار می‌گرفت سپس این اطلاعات از طریق امواج رادیویی به مراکز فضای ارتباطی ناسا در اسپانیا، استرالیا و آمریکا فرستاده می‌شد، جایی که داده‌ها روی نوار مغناطیسی ثبت شد. سپس توسط کارشناسان به شکل عکس‌های بسیار دقیق بازسازی می‌شد. این روش بعداً در ماهواره‌های جاسوسی استفاده شد و دیگر نیازی به ارسال فیلم‌ها از مدار زمین نبود.

درهرحال می‌توان گفت  این دوربین‌ها، مثل بسیاری دیگر از تجهیزات فضایی کاربردهای دوگانه نظامی و غیرنظامی داشته‌اند و بی‌دلیل نیست اگر آمریکا فعالیت‌های فضایی صلح‌آمیز دیگر کشورها را برنمی‌تابد و به همه تلاش‌ها با عینک نظامیگری نگاه می‌کند زیرا زیر کاسه فعالیت‌های به‌ظاهر علمی خود او، همیشه نیم‌کاسه‌ای از نظامیگری بوده است.