سیروس برزو: کیهان پیمای شاتل نسل سفینه‌های آمریکا بعد از ایستگاه مداری اسکای لب است. به دنبال سال‌ها سکوت درزمینه پروازهای سرنشین دار بالاخره پایگاه فضایی کاناورال از اوایل سال ۱۹۸۰ شروع به آمادگی برای انجام پرتابی کرد که مدت‌ها بر روی آن تبلیغ می‌شد و انتظار می‌رفت با آن تحولی بزرگ در تاریخ کیهان‌نوردی آغاز شود.
کیهان پیما های شاتل که از آن به‌عنوان “سامانه ترابری قابل‌استفاده مکرر” نام‌برده می‌شد بر اساس ادعای ناسا می‌توانست تا ۱۰۰ پرواز را به انجام رساند.
نخستین فروند از این کیهان ناوها بانام شاتل کلمبیا در ۲۴ نوامبر سال ۱۹۸۰ به ساختمان مونتاژ نهایی رسید. در این ساختمان عظیم، ناو به مخزن سوخت خارجی و ۲ موشک تقویتی متصل و آماده پرواز می‌شود. در ۲۹ دسامبر ماشین حمل غول‌پیکر ویژه حمل سامانه شاتل، کلمبیا را به سکوی پرتاب آورد. ۲ فوریه هنگام سوخت‌گیری مخزن اصلی صدمه دید. بنا شد پرتاب را از ۱۸ مارس تا ۷ آوریل به تعویق بیندازند. ۱۹ مارس هنگام پر کردن مخزن ناو با گاز ازت ۶ کارمندانی که آنجا بودند مسموم شدند و ۲ نفر آنها مردند.
روز ۱۰ آوریل سال ۱۹۸۱ اولین کوشش برای پرتاب, به علت خراب شدن همزمان سازی ۵ رایانه ناو عقیم ماند. پرتاب برای ۲ روز به تعویق افتاد. این کار و تصادفاً روز ۱۲ آوریل- یعنی بیستمین سالگرد پرواز یوری گاگارین صورت گرفت.
بر عرشه کیهان پیمای کلمبیا جان یانگ فضانورد باسابقه به‌عنوان فرمانده حضور داشت و رابرت کریپین به سمت خلبان او را همراهی می‌کرد.
روز ۱۲ آوریل سال ۱۹۸۱ کیهان پیمای کلمبیا به‌عنوان نخستین ناو قابل‌استفاده مجدد، سکوی پرتاب را به مقصد مدار زمین ترک گفت.
بعد از ۱۲۱ ثانیه، موشک‌های تقویتی به‌کار خود پایان دادند و پس از جدا شدن از ناو کیهانی، با چتر نجات در اقیانوس فرود آمدند تا بازیابی شده و پس از تعمیرات، برای پرتاب بعدی آماده شوند.
۵۱۴ ثانیه پس از پرتاب، موتورهای اصلی شاتل خاموش و بعد از ۲۴ ثانیه مخزن بیرونی هم از شاتل جدا شد.
در آغاز گردش دوم کیهان پیما در مدار زمین، یانگ و کریپن، طبق برنامه درهای بخش باری را باز و بسته کردند تا از کار سامانه‌های مربوط به این بخش مطمئن شوند. کیهان‌نوردان طی بقیه مدت پرواز دستگاه‌های مختلف کیهان پیما را آزمودند.
بازرسی سفینه کیهانی از دریچه کابین در دور دوم فضانوردان و مرکز هدایت پرواز نگران کرد. در نزدیکی موتورهای مانور مداری، ۱۵ کاشی ضد حرارتی خراب شد و یکی از آن نبود! فضانوردان نمی‌توانستند بدانند در قسمت پایین بدنه و بال‌ها چه اتفاقی افتاده است.
بالاخره ۱۲ ساعت پس از پرتاب به کیهان‌نوردان اجازه داده شد تا استراحت کنند. اما هوا سرد بود و آنها مجبور بودند لباس گرم بپوشد.
جان یانگ و رابرت کریپین طی ۲ روز پرواز دستگاه‌های ناو جدید را آزمودند و در ساعت ۱۷:۲۱:۳۰ روز ۱۴ آوریل راه بازگشت را در پیش گرفتند.
کیهان پیمای کلمبیا در پایان کار توانست در یک باند ویژه بنشیند. این نخستین فرود یک سفینه فضایی بر باند فرودگاه بود. تا آن زمان آمریکایی‌ها ناوهای کیهانی خود را با چتر نجات بر آب می‌نشاندند. روس‌ها نیز از نخستین پرواز سرنشین دار خود تاکنون، سفینه‌هایشان را در خشکی می‌نشانند. تنها استثناها فرود اضطراری سایوز-۲۳ در آب و بازگشت کیهان پیمای بدون سرنشین بوران بوده است.
با این پرواز جان یانگ نام خود را به‌عنوان نخستین انسانی که ۵ بار به فضا سفرکرده به ثبت رساند.
هداف اصلی پرتاب کلمبیا آزمایش امکانات شاتل ازجمله کارایی و فشار وارد بر مدارگرد هنگام پرتاب، اوج‌گیری، پرواز در مدار، بازگشت و فرود بود.
در این پرواز مشکلات مختلفی دیده شد که اگر مسئولان ناسا به آنها توجه بیشتری می‌کردند فاجعه‌های چلنجر و کلمبیا در پروازهای بعدی به وجود نمی‌آمد و ۱۴ فضانورد جان خود را از دست نمی‌دادند. در زیر به گوشه‌ای از این
عدم نصب درست برخی کاشی‌های ضد حرارتی که باعث گردید قسمتی از دستگیره در مخزن باربری شاتل در هنگام بازگشت به زمین ذوب شود. بد کار گذاشتن و عدم نصب صحیح کاشی‌های ضد حرارتی که باعث آسیب دیدن آنها همچنین از دست دادن ۱۶ کاشی و آسیب‌دیدگی ۱۴۸ دیگر شد. صدمه به همین کاشی‌ها باعث نابودی کلمبیا در آخرین سفر آن در سال ۲۰۰۳ و کشته شدن ۷ سرنشین این فضاپیما شد.
محاسبه غلط در مورد میزان فشار در زمان پرتاب باعث جابه‌جا شدن باله زیر موتورهای اصلی شد که ممکن بود با ایجاد اشکال در سیستم هیدرولیک, منجر به عدم توانایی بازگشت دوباره کلمبیا به زمین شود. جالب آن‌که این مشکل به یانگ و کریپین اطلاع داده نشد چون آنها ممکن بود بعد از رسیدن به ارتفاع مطمئن با استفاده از سامانه نجات اضطراری از آن به بیرون بپرند و درنتیجه شاتل در همان مأموریت اول نابود شود.
عدم محاسبه درست مربوط به وضعیت آیرودینامیک‌های کلمبیا باعث شد، که درجه جابه‌جایی باله‌های بدنه تغییر غیرقابل قبولی داشت و باعث شد سرعت فرود آن‌که به شکل گلایدر بود به حدود دو برابر افزایش یابد.
علی رقم مشکلات فروان، ناسا مأموریت را موفقیت‌آمیز توصیف کرد و مجوز پرتاب‌های بعدی را به ناو خطرآفرین داد.
نخستین پرواز شاتل فضایی در یک نگاه:
سرنشینان: جان یانگ، رابرت کریپین
زمان پرتاب: ساعت ۱۲:۰۰:۰۳ روز ۱۲ آوریل ۱۹۸۱
محل پرتاب: سکوی شماره ۳۹-آ پایگاه فضایی کاناورال
مدارگرد: کلمبیا
وزن محموله (کیلوگرم): ۴۹۰۹
زاویه شیب نسبت به خط استوا (درجه): ۳/۴۰
مدت یک دور گردش کامل به دور زمین (دقیقه): ۴/۸۹
اوج و حضیض مدار (کیلومتر): ۲۵۱-۲۴۰
زمان فرود: ۱۸:۲۱:57 روز ۱۴ آوریل ۱۹۸۱
محل فرود: باند شماره ۲۳ پایگاه هوایی اردواردز – کالیفرنیا
مدت پرواز: ۲ روز و ۶ ساعت و ۲۱ دقیقه و ۵۴ ثانیه
مسافت طی شده: ۷۲۹/۱ میلیون کیلومتر
تعداد گردش در مدار زمین: ۵/۳۶ مرتبه