مريم فخيمی: ناسا در تلاش است مریخ‌نورد بعدی خود را با هدف جستجوی حیات در یکی از سایت‌هایی که پيشتر توسط مريخ‌نوردهای اين سازمان بررسی شده بود فرود آورد. برای اکتشاف تمام نواحی سیاره، انتخاب محل مناسب فرود این مریخ‌نورد، بسیار مهم است. ناحیه شمال شرقی سیرتیس مایور، دهانه جزیرو و تپه‌های کلمبیا سه سايتی هستند كه ناسا آن‌ها را انتخاب كرده است.
تپه‌هاي کلمبیا / دهانه گوسف، یکی از سه گزینه ناسا برای فرود مریخ‌نورد بعدی است. این محل از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۹ توسط مریخ‌نورد اسپريت کنکاش شده بود. مریخ‌نورد اسپریت، شواهدی از واکنش‌های گرمایی باستانی در این منطقه پیدا کرده بود. این یافته به معنی آن است که این منطقه در گذشته میزبان آب و گرما، دو عنصر اصلی تشكيل حیات بوده است.
گفتنی است، مریخ نورد اسپیریت به دلیل قرار گرفتن در چهارمین زمستان سرد مریخ و عدم جهت گیری مناسب صفحات خورشیدی آن، توان الکتریکی خود را از دست داد و در سال 2010 از کار افتاد. از آنجا که یافتن حیات میکروسکوپی هدف اصلی ناسا برای این ماموریت است،بنابراین صخره‌های تپه کلمبیا مکان هیجان‌انگیزی برای این جستجو است.
ساير مكان‌های فرود
ناسا در ماه گذشته جلسه دو روزه‌ای برای انتخاب محل فرود کاوشگر جدید برگزار کرد. در این نشست، بیش از ۲۵۹ دانشمند و مهندس فضاپيما شرکت داشتند. بعد از اتمام جلسه، شرکت‌کنندگان چند روز مشغول بررسی گزینه‌ها و رای‌گیری بودند. در نهايت سه سايت فرود انتخاب شد. اما محل نهایی برای فرود مریخ‌نورد۲۰۲۰، سال آینده انتخاب خواهد شد.
علاوه بر سایت کلمبیا، دو محل دیگر نیز برای فرود مارس2020 انتخاب شد:
دهانه برخوردی جزيرو
در این محل بستردریاچه خشک شده باستانی قرار دارد، جایی که احتمال وجود حیات میکروبی در آن زیاد است.
ناحیه شمال‌شرقی سیرتیس
این ناحیه که نسبتا به دهانه جزیرو نزدیک است، احتمالا در گذشته دارای کلونی از میکروب‌ها بوده است. در نواحی آتشفشانی با توجه به گرما، امکان ذوب یخ‌های زیر سطحی و کشف چشمه‌های آب گرم وجود دارد. لایه‌های این ناحیه برای مطالعات زمین‌شناختی مناسب است و ممکن است، تصویر واضحی از مریخ باستانی در خلال این ماموریت به دست بیاید.
جرثقیل آسمانی: وسيله‌ای برای فرود
مریخ‌نورد جدید ناسا از فن‌آوری فرود کنجکاوی استفاده خواهد کرد: یعنی جرثقیل آسمانی. مریخ‌نورد کنجکاوی در مرداد ۲۰۱۲ توسط سامانه‌ای به نام جرثقیل آسمانی در دهانه گیل فرود آمد و از آن زمان در اطراف کوه شارپ مشغول کاوش است.
مریخ‌نورد۲۰۲۰ نیز همچون کنجکاوی مراحل ۷ دقیقه وحشت را تا رسیدن به سطح مریخ سپری خواهد کرد. ۷ دقیقه وحشت، فرود پرخطر بر سطح سیاره مرموز مریخ است. مارس2020 از سامانه پيشرفته‌اي براي فرود برخوردار است. اين سامانه ناوبری به مریخ‌نورد امکان می‌دهد تا با عكس‌برداری در هنگام فرود، زمین‌های ناهموار و دامنه‌های شیبدار را شناسایی كرده و در مكان‌های خطرناك فرود نيايد. از طرفی به كمك اين سامانه، محدوده فرود کوچكتر مي‌شود كه اين نيز باعث كاهش خطر در هنگام فرود می‌شود.
اهداف و چالش‌ها
اهداف ماموریت مارس2020 و کنجکاوی باهم فرق دارد. کنجکاوی به دنبال این بود تا بفهمد آیا دهانه گیل توانایی پشتیبانی از حیات میکروسکوپی را داشت یا خیر؛ که پاسخ این سوال مثبت بود. اما مارس2020، به دنبال شکار نشانه‌هایی از حیات میکروبی در گذشته‌های مریخ است.
مارس2020، سطح مریخ را در جاهایی که احتمال وجود نشانه‌هایی از حیات است، سوراخ و نمونه‌برداری خواهد کرد. این نمونه‌ها بعد از انتقال به زمین در آزمایشگاه‌های پیشرفته تجزیه و بررسی خواهند شد.
اما ماموريت يا بودجه‌ای برای چگونگی بازگرداندن نمونه از مریخ در نظرگرفته نشده است. شاید فضانوردان آینده این کار را انجام دهند. البته ناسا در تلاش است تا فضانوردانی را برای سکونت در مدار مریخ، در اوایل دهه 2030 به این سیاره بفرستد.
كاستی‌ها
کریس مک‌کی، یکی از محققان مرکز ايمز ناسا چندان نسبت به این ماموریت خوشبين نیست. وی مارس2020 را یک سرگرمی که در آن رباتی بزرگتر از کنجکاوی قرار است بر سطح مريخ فرود آید توصیف می کند.
به گفته وی دو مورد مهم در مارس2020 نادیده گرفته شده است.
اول اینکه برای جستجوی نشانه‌هایی ازحیات در مريخ، لازم است نمونه‌ها جمع آوری و تجزیه شود. در حالی که مارس2020 برخلاف کنجکاوی فاقد ابزار تجزیه نمونه (SAM) است و این گامی رو به عقب است. به گفته وی، هیچ یک از ابزارهای مارس2020 توانایی تشخیص حیات در مریخ را دارا نیستند. در واقع ابزارهای این مریخ‌نورد فقط می‌توانند حیات در سیارات زمين‌سان که دارای غلظت بالای مواد آلی هستند، شناسایی کنند.
مورد دوم اینکه، لازم است نمونه‌ها از اعماق سیاره جمع آوری شود. مته مریخ‌نورد کنجکاوی تا عمق 5سانتیمتری را سوراخ می‌کرد و ابزارهای سطح‌نشین فونیکس تا 51 سانتیمتری محل فرودش در قطب شمال مريخ را سوراخ و نمونه برداری کرده بود. اما مارس2020 نیز از اعماق کم نمونه‌برداری خواهد کرد.
سیاره مریخ پرجمعیت خواهد شد!!
سیاره مریخ برای سازمان‌های فضایی هدف جذابی است. ناسا در نظر دارد کاوشگری به نام “این‌سایت” (InSight)، را برای بررسی سطح داخلی مریخ به مقصد این سیاره ارسال کند. ماموریت مریخ‌نورد اگزومارز، برنامه مشترک آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی روسیه نیز در سال 2021 رهسپار مریخ خواهد شد. هدف اگزومارز یافتن حیات در مریخ است. کشور چین نیز در همان سال اقدام به ارسال مریخ‌نورد خواهد کرد.
در نهایت شركت اسپیس ایکس قصد دارد ناوکیهانی بدون سرنشین دراگون را در سال 2020 به این سیاره ارسال كرده و در ادامه هر چندسال یک بار ماموریت‌های سرنشین‌دار به مقصد مریخ سرخ فام انجام دهد.
اهداف مارس2020
به گفته كارشناسان، “مارس2020” دانش ما را درباره اينكه كاوشگرهای آينده چگونه می‌توانند منابع مريخ را برای زندگی انسان‌ها در آن استخراج كنند افزايش خواهد داد. همچنين اين ماموريت به طراحان ماموريت‌های مسكونی‌سازی مريخ كمك خواهد كرد تا به درك درستی از خطرات ناشی از گرد و غبار در مريخ دست يابند. دستيابی به فن‌آوری تبديل دی‌اكسيد كربن مريخ به اكسيژن برای تنفس انسان و استفاده در موشك از ديگر اهداف ماموريت مارس2020 است.
گفتنی است، این مریخ‌نورد در آگوست سال 2020 زمین را ترک می‌کند و در فوریه سال 2021 به سیاره سرخ خواهد رسید تا به دنبال حیات در این سیاره باشد. این مریخ نورد جدید از دوربین‌ها و میکروسکوپ‌های بهتری برخوردار است و همچنین چرخ‌های آن کمی باریک تر از چرخ‌های مريخ‌نورد كنجكاوی طراحی شده‌اند تا با مشکلات آن برخورد نکند. یک دریل نمونه‌برداری و رادار منحصر به فرد برای کاوش آنچه زیر سطح مریخ است از ديگر ابزارهای مارس2020 است.