محمدامین آهنگری، کاظم کوکرم:در روزهای اخیر خبرهای متنوعی از آمادگی برای پرتاب ماهواره‌های دوستی و پیام در آینده نزدیک از جانب مسئولان نهادهای فضایی کشور منتشر شده است. از جمله مجتبی سرادقی، مدیرکل فناوری سازمان فضایی که 16 دی 97 در گفت‌وگو با روزنامه جوان اعلام کرد: «تست‌های فنی ماهواره دوستی در سال 95 به اتمام رسید، اما پرتاب آن به تعویق افتاد و اکنون دوباره برای پرتاب آماده شده است و کاملاً آماده‌ایم.»
یکی از مراحلی که به صورت استاندارد در مورد آزمون ماهواره‌ها پیش از پرتاب انجام می‌شود، انجام آزمایش زیرمداری با استفاده از ساندینگ‌راکت‌ها است. ساندینگ راکت که گاهی از آن با نام راکت تحقیقاتی نیز یاد می‌شود، راکتی برای اندازه‌گیری و انجام تحقیقات در پروازهای زیرمداری است. این راکت‌ها تجهیزات آزمایشی را به ارتفاع 50 تا 1500 کیلومتری از سطح زمین حمل می‌کنند.
با این وجود بررسی‌های اسپاش نشان می‌دهد، بسیاری از پرتاب‌های ماهواره‌های کشور بدون طی کردن مرحله آزمایش زیرمداری صورت گرفته و ماهواره‌های ساخته شده بدون گذراندن آزمایش با ساندینگ راکت در مدار قرار گرفته است. رئیس پژوهشگاه هوافضا در گفت‌وگو با اسپاش درباره این مسأله می‌گوید: «قطعا بهتر است پیش از پرتاب ماهواره‌ها، اجزای آنها مورد آزمایش زیرمداری قرار بگیرد. برای مثال آخرین ماهواره‌ای که پرتاب کردیم ماهواره فجر بود. این ماهواره باید تغییر مدار می‌داد و از مدار پارکینگ به مدار 500 کیلومتر می‌رفت. ولی موتور ثانویه‌اش عمل نکرد.»
دکتر فتح‌اله اُمی تصریح می‌کند: «اگر پیش از پرتاب ماهواره فجر آزمایش زیرمداری انجام می‌شد، عملکرد صحیح اجزا در آزمایشگاه به اثبات می‌رسید و با اطمینان بیشتری پروژه به اهدافش می‌رسید. این یک قاعده علمی است. البته به‌تازگی رئیس پژوهشگاه فضایی ایران با بازدیدی که از پژوهشگاه هوافضا انجام دادند و تفاهم‌نامه‌ای که امضا شد قرار شد این آزمایش‌ها را در پژوهشگاه هوافضا برای آنها انجام بدهیم.»
رئیس پژوهشگاه هوافضا در ادامه اشاره می‌کند: «قرار است اگر مشکلی پیش نیاید ماهواره شریف‌ست یا ماهواره دوستی به همراه ماهواره پیام یا اتست (ساخته شده در دانشگاه امیرکبیر) در دهه فجر امسال پرتاب شود. بهتر بود اجزای این ماهواره‌ها پیش از پرتاب مورد آزمایش زیرمداری قرار می‌گرفت ولی این کار انجام نشد.»
وی در خصوص آمادگی پژوهشگاه هوافضا برای انجام آزمایش زیرمداری اجزای این ماهواره‌ها تأکید می‌کند: «ما کاملا آماده هستیم. هم روی زمین تجهیزات مربوط به آزمایش میکروگراویتی را داریم. هم توان راه‌اندازی آزمایشگاه‌هایی را داریم که آزمایش زیرمداری اجزا را انجام بدهند.»
دکتر امی در پاسخ به این سوال که چرا مجموعه‌های ماهواره‌ساز با وجود توانمندی پژوهشگاه هوافضا، درخواست چنین آزمایش‌هایی را نداده‌اند، می‌گوید: «فکر می‌کنم علتش تا حدودی به بی‌تجربگی برمی‌گردد. ما در قدم‌های اولیه طراحی و ساخت ماهواره هستیم. اگر کمی در این مسیر حرفه‌ای بشویم متوجه خواهیم شد که این آزمایش‌ها لازم است. طبق قانون و مقررات مهندسی، هر کالایی که شما تولید می‌کنید باید از طرف یک موسسه معتبر مثل موسسه استاندارد مهر تایید بخورد. ماهواره نیز باید از نظر استاندارد کارایی‌اش تایید شود.
رئیس پژوهشگاه هوافضا با اشاره به اینکه ماهواره‌هایی که تا به امروز پرتاب شده‌اند نیز در حقیقت شبه‌ماهواره بوده‌اند، می‌افزاید: «اینها پرتاب شدند و در مدار زمین هم قرار گرفتند، اما خروجی خاصی برای ما نداشتند و آزمایش زیرمداری هم نشده بودند. در سند جامع توسعه هوافضای کشور نیز ذکر شده است که حتما باید ماهواره‌هایی در سال 1400 به مدار برود که پاسخگوی ماموریتی باشد که برایش تعیین شده است.»
شایان ذکر است در مورد ماهواره نوید که دانشگاه علم و صنعت ساخته بود گفته می‌شد تصویر از ماهواره دریافت شده است. دکتر امی نیز با تأیید این مسئله یادآور می‌شود: «با وجود دریافت تصویر از ماهواره نوید، باید در نظر داشته باشیم این تصاویر کاربردی نبوده است.»