آنتروپی صنعت فضایی
آنتروپی یک کمیت ترمودینامیکی است که به در دسترس نبودن انرژی گرمایی یک سامانه برای تبدیل به انرژی مکانیکی اشاره دارد. در بسیاری از موارد، این عبارت برای توصیف میزان بینظمی در یک سامانه مورد استفاده قرار میگیرد. اما یک تعریف سوم نیز برای آنتروپی وجود دارد که عبارت است از نبود ترتیب و قابلیت پیشبینی در یک سامانه و حرکت تدریجی سامانه به سمت بینظمی. بعضی از مدیران صنعت فضایی نیز با مد نظر قرار دادن تعریف سوم برای اشاره به نبود بهرهوری، نوآوری و اشتیاق در یک سازمان از کلمه آنتروپی استفاده میکنند.
در آغاز عصر فضا در سال ۱۹۵۷ آنتروپی در این صنعت وجود نداشت. تقریبا تمامی انرژی و اشتیاق موجود صرف نوآوری، توسعه، تجربهاندوزی و آزمایش سامانههای فضایی میشد. آن سالها را میتوان یک الگوی مناسب برای بهرهبرداری از فضا برشمرد. تعدادی از دستاوردهای بزرگ و جذابی که در سالهای آغازین عصر فضا بدستآمدند عبارتند از: توسعه نخستین ماهوارههای مخابراتی، اولین ماموریتهای اکتشافی سیارات، فرود انسان بر سطح ماه و بازگشت موفقیتآمیز و توسعه شاتل فضایی. اما پس از اتمام مسابقه فرود بر ماه به نظر میرسد اشتیاق و علاقه در صنعت فضایی فروکش کرده است.
هیجان و علاقه به ویژه در بخش غیر نظامی و اکتشافی صنعت فضا بعد از دوران طلایی آغازین رو به کاهش گذاشت و میزان بوروکراسی در سازمانهای فضایی دولتی افزایش یافت. با وجود موفقیت در پروژههایی همچون ایستگاه فضایی و شاتل فضایی آنتروپی در صنعت فضایی روند افزایشی داشت. البته بخشهای نظامی و تجاری فضا را میتوان از این قاعده مستثنا دانست. فعالان بخش نظامی فضا شدیدا متعهد هستند و با توجه به سطح تمرکز بالای مورد نیاز و رقابت بالای بین دولتها، آنتروپی در این بخش طی بیست سال گذشته رشد چندانی نداشته است.
علاوه بر این در سالهای اخیر بخش تجاری فضا به یک زمینه فعال تبدیل شده است. خدماتی همچون اینترنتهای پهن باند فضاپایه در جذب سرمایهگذاریهای کلان موفق عمل کردهاند. منظومههایی با چندصد تا چند هزار ماهواره طرحریزی شده و توسعه مییابند. آنتروپی در این بخش حداقل تا زمانی که برخی از این منظومهها به مرحله عملیاتی برسند پایین نگه داشته میشود.
خارج از این دو زمینه و خصوصا در برنامههای دولتی آنتروپی رو به افزایش است. به عنوان مثال ماموریتهای اکتشافی سرنشیندار دولتی (ارسال فضانورد به سیارات دیگر) یا به طور کلی دستیابی به توانایی ارسال انسان به فضا به ویژه در کشورهای جهان سوم، با توجه به تعریف ابتدای متن، یکی از منابع افزایش آنتروپی در صنعت فضایی است. نهایتا ذکر این نکته خالی از لطف نیست که بوروکراسی و آنتروپی دو فاکتوری هستند که رشد آنها با هم نسبت مستقیم دارد.