پیشتازان فضا
سیروس برزو: ويکتور گارباتکو یکی از پیشتازان فضا است. او از گروهی بهشمار می رود که گاگارین هم در آن عضو بود یعنی نخستین کیهاننوردان شوروی سابق. علیرغم سن بالا، توانسته است سلامتی خود را کاملا حفظ کند و سرحال و با نشاط همچنان در محافل علمی و دانشگاهی فعالیت داشته باشد. سال قبل از او دعوت به ایران کردم بیاید. یک هفته در کشور ما مهمان ماهنامه آسمان شب بود.
در زمانی که او و ۱۹نفر دیگر از جمله گاگارین برای سفر به فضا انتخاب شدند، هنوز ذهنیتی درستی در دنیا، از شغلی به اسم فضانوردی وجود نداشت. به همین دلیل وقتی آزمایشهای پزشکی بر روی این گروه انجام میشد ، آنها خودشان هم نمیدانستند قضیه از چه قرار است. گارباتکو در مورد آن دوره میگوید:
«در سال ۱۹۵۹ رئيس بخشي كه در آنجا كار ميكردم مرا به دفترش احضار كرد و گفت بايد براي معاينه پزشكي خودم را به بيمارستان ارتش معرفي كنم. خيلي تعجب كردم چون من در آن موقع جزو فعالترين و سالمترين خلبانها بودم. در بيمارستان مرا خيلي دقيق معاينه كردند. مدتي بعد، يك بار ديگر به دفتر فرمانده احضار شدم و به من گفتند بايد خودم را به بيمارستان نيروي هوايي در مسكو معرفي كنم. در آنجا هم معاينه شدم. چند روز بعد به من اطلاع دادند براي معاينه دقيقتر بايد در بيمارستان بستري شوم. من هنوز دليل اين همه بررسي را نميدانستم. در اتاقي كه بستري بودم با ستوان جوان و خوش چهرهای هم اتاق و آشنا شدم كه خودش را اينطور معرفي كرد: يوري الكسیويچ گاگارين!
كم كم تعداد ما زيادتر شد و بالاخره يك روز، اتوبوسي در جلو بيمارستان ايستاد و به ما گفتند به آن سوار شويم. ما بيست نفر بوديم. ما را به يك پادگان نظامي بردند. همه ما را به اتاقي راهنمايي كردند و پس از چند دقيقه، ۴نفر از افسران بلند پايه وارد شدند و در پشت ميز و رو بروي ما نشستند. يكي از آنها شروع به صحبت كرد و خطاب به ما گفت: شما براي پرواز با يك دستگاه جديد بلند پرواز انتخاب شدهايد. اين پرواز ميتواند خطرناك باشد به همين دليل لازم است شما خودتان انتخاب كنيد كه آيا علاقمند به اين كار هستيد يا نه.
همه ما بلافاصله جواب مثبت داديم. آنها به ما تبريك گفتند و اعلام كردند فرمهای مربوطه را پر كنيم. زير بخشي از اين فرمها ، به عنوان نكته مهم، خط كشيده شده بود:
از اين لحظه ، كليه اطلاعاتي كه به شما داده ميشود جنبه كاملا سري دارد و حق نداريد درباره آن با هيچكس صحبت كنيد.
چند روز بعد ما فهميديم كه “وسيله جديد بلند پروازي” كه به ما گفته بودند، نه هواپيما بلكه يك ناو فضايي خواهد بود. به اين ترتيب در سال ۱۹۶۰ توانستم مرز آزمايش و آزمونهاي گوناگون را پشت سر گذاشته و از بين چندين هزار نفر، يکي از ۲۰نفري باشم که براي سفر به فضا انتخاب شدند.»