ایستگاه فضائی سالیوت۶ گامی بلند در تاریخ فناوری فضایی
سیروس برزو: زمانی که رسانههای شوروی در ۲۹سپتامبر ۱۹۷۷از پرتاب ایستگاه فضایی سالیوت۶ (Salyut -6) خبر دادند کمتر کسی تصور میکرد این ایستگاه بتواند جایگاه ویژهای در تاریخ فضانوردی برای خود باز کند. اما این پایگاه مداری, خود پایهای شد بر بسیاری تجربههای نوین در عرصه فضانوردی. برخلاف ایستگاههای فضایی قبلی, سالیوت۶ به دو در ورودی مجهز بود که در قسمت انتهایی آن قرار داشت وجود این سکو قبلاً اعلامنشده بود اما از مدتها قبل کارشناسان غربی منتظر چنین عملیاتی از جانب شوروی بودند.
کنستانتین فئوکتیستف، فضانورد سابق و سرمهندس طراح سالیوت، بعد از مشخص شدن وجود این سکوی اتصال در مصاحبهای گفت دومین سکو برای اعتماد بیشتر ساختهشده که اگر احتمالاً اشکالی در سفینه سایوز رخ بدهد و فضانوردان قادر به استفاده از آن نباشند بتوان با فرستادن یک سفینه دیگر به کمک آنها شتافت و در ضمن درآنواحد دو سفینه میتوانند به سالیوت بپیوندند و کار در این ایستگاه نسبت به نوع قبلی میتواند توسعه بیشتری پیدا کند.
سالیوت۶ در دوران کار خود که از زمان پرتاب تا سال ۱۹۸۲ طول کشید, منزلگاه ۱۷گروه فضانورد اصلی و مهمان بود و بهواسطه امکان تدارکات آن با ناوهای باربری بدون سرنشین پروگرس توانست طولانیترین اقامت در فضا (در زمان خود) به مدت ۱۸۵روز را فراهم آورد.
در ایستگاه مداری سالیوت۶ با سفینههای سایوز بهجز فضانوردان شوروی کیهاننوردانی از کشورهای چکسلواکی، لهستان، بلغارستان، مجارستان، ویتنام، کوبا، مغولستان و رومانی به انجام آزمایشهای فضائی مختلفی دست زدند.
نکته جالب آنکه با توجه به محدودیت عمر ناوهای کیهانی سایوز, فضانوردانی که بهعنوان “مهمان” به این ایستگاه سفر میکردند و باسرنشینان اصلی فعالیت مشترک داشتند, در پایان کار, سفینه تازهنفس خود را برای گروه اصلی میگذاشتند و خود با ناو قبلی برمیگشتند و میشود گفت در دو امدادی شکستن رکورد فضایی شریک میشدند!
ایستگاه مداری سالیوت۶ بهطورکلی شامل ۵قسمت بود که سه قسمت آن برای سرنشینان قابلاستفاده بود: دو بخش انتقال در دو انتهای ایستگاه و یک بخش کار در وسط. قسمت موتورها و لوازم تحقیقاتی و سکوهای الحاق, قسمتهای بعدی آن بهشمار میرفتند. در دو انتهای ایستگاه سکوی مای الحاق قرار داشت و پس از آنها تونل بخش انتقال. بزرگترین قسمت آنکه تقریباً کلیه فعالیتهای عمده فضانوردان از قبیل کار صرف غذا و خواب و ورزش در آن انجام میشد را “بخش کاری” میگفتند. این قسمت حدود ۴۰مترمکعب حجم و ۱۶مترمربع مساحت داشت با ارتفاع آن ۴۱۵سانتیمتر و طول آن ۷۵۰سانتیمتر. حجم سایر قسمتها بین ۵تا۸مترمکعب بود. گرچه در فضا چیزی به اسم “دیوار” و “سقف” یا “پایین” و “بالا” وجود ندارد اما طراحان جهت ایجاد وضعیت روحی مناسب برای فضانوردان بخشهایی را بهعنوان سقف و دیوار به رنگ روشن و نور دلپذیری درآوردند و مبلمان راحت و سادهای در مدخل کار قراردادند.
تابلوی و سکوی هدایت مرکزی نیز در بخش قرار داشت و تمام سامانههای هدایتی به این قسمت متصل بودند. چراغهای روی میز کنترل, پیوسته فضانوردان را در جریان کار دستگاهها قرار میداد در دو طرف راست و چپ سکوی کنترل مرکزی، ۲وسیله جهت ارتباط زمین و همچنین سیستم اخطار قرار داشت.
در پشت سر، در قسمت راست صندلیهای سکوی هدایت مرکزی هم میز غذاخوری فضانوردان بود. غذای فضانوردان قبلاً در زمین بنا به میل فضانوردان تهیه و پخت شده و در تیوپ و یا قوطیهای فلزی مخصوص قرار میگرفت و برای مصرف, کافی بود فضانوردان آن را در گرمکن مخصوص به مدت چند دقیقه قرار دهند.
آب موردنیاز فضانوردان از دو محل تأمین میشد. آبی که در اثر تنفس و تعرق فضانوردان به دست میآمد و توسط دستگاه مخصوص بازسازی میشد و آبهایی بود که توسط ناوهای باربری پروگرس به سالیوت۶ حمل میشد.
در سالیوت۶ فضانوردان حمامی استوانهای شکل “تاشو” از پلیاتیلن هم داشتند که پس از استحمام بهطرف سقف جمع میشد.
در انتها توالت بود که به دومین بخش انتقال باز میشد و پس از آن دومین سکوی الحاق قرار داشت.
سالیوت۶ به ادوات بسیاری جهت تمرینهای ورزشی ازجمله دوچرخه ثابت و یک میدان دو دوار همچنین فنرهای ورزشی مجهز شده بود
در سالیوت۶، فشار جوی برابر ۷۰۰تا۹۶۰میلیمتر، میزان فشار اکسیژن ۱۶۰تا۲۴۰میلیمتر و فشار دیاکسید کربن ۷تا۹میلیمتر بر ستون جیوه بود.
منبع اصلی تغذیه این ایستگاه از سه بال باطری خورشیدی به مساحت کلی ۶۰مترمربع تأمین میگردید.
سالیوت۶ یک سامانه موتوری چندکاره شامل موشک برای اصلاح مدار داشت.