سیروس برزو: در۴اکتبر سال ۱۹۵۷میلادی، شوروی اسپوتنیک-۱ (Sputnik 1) اولین ماهواره جهان را از پایگاه فضایی بایکونور به فضا پرتاب کرد. صنعت هوافضای هر دو ابرقدرت آن زمان یعنی آمریکا و شوروی با اهداف نظامی آغاز شدند. هر دو کشور مدعی بودند فناوری هوافضا را باهدف ساخت سپر دفاع موشکی به کار گرفته‌اند و طرف مقابل را متهم به بهره‌برداری نظامی می‌کردند به همین دلیل بعد از پرتاب اسپوتنیک-۱ توسط روس‌ها، سردمداران نظامی و سیاسی آمریکا از طریق رسانه‌ها تلاش کردند به این کار وجه نظامی بدهند و ماهواره بی‌خاصیت روسی که تنها هنرش فرستادن صدای “بوق” بود را “بمب مداری” روس‌ها جلوه دهند و با القای خطر به جامعه, توانستند بودجه کلانی را برای هزینه کردن در فناوری فضایی و موشکی به دست آورند. به‌این‌ترتیب, جنگی را به راه انداختند که بعدها به “جنگ سرد” معروف شد.
در آن زمان, جنگ سرد به‌عنوان ابزاری موفق برای پیشرفت صنایع هوافضا به کار گرفته شد. امروزه صنعت هوافضا و ارتش هوایی بر پایه سامانه‌های هوافضا، نقش بسیار مهمی در افزایش توان نظامی کشورها ایفا می‌کند و این نقش روزبه‌روز در حال پررنگ‌تر شدن است.
سال‌های اوج‌گیری فناوری فضایی
در اوج دوران قدرت صنعت هوافضا یعنی در دهه ۷۰الی ۸۰میلادی, شاهد پرتاب بیش از ۱۰۰فضاپیما و ماهواره از پایگاه‌های فضایی مختلف روسیه همچون پله‌ستسک بودیم. در پایگاه فضایی پله‌ستسک نیز همچون پایگاه فضایی مشهور بایکونور، فعالیت‌های تحقیقاتی زیادی انجام‌گرفته است، فقط با این فرق که این پایگاه فضایی مستقر در جنگل‌های فشرده این شهر، بسیار محرمانه‌تر از بایکونور بود و برای پنهان‌سازی بسیاری از تحقیقات، از تجهیزات نظامی کمک گرفته می‌شد.
سامانه‌های ارتباط ماهواره‌ای، مخابراتی، موقعیت‌یابی و تجهیزات نظامی پیشرفته بکار رفته در ماهواره‌ها و دیگر سامانه‌های دفاع هوایی شوروی، این کشور را به‌عنوان یکی از ابرقدرت‌ترین کشورها در دنیا مطرح ساخت. از مهم‌ترین تجهیزات و پدافندهای دفاعی آن زمان می‌توان به دفاع ضد موشک و سامانه‌های هشداردهنده موشکی برای حفاظت از ماهواره‌های روسیه اشاره کرد که قادر به ثبت و ارسال هرگونه اطلاعات مبنی بر پرتاب موشک‌های بالستیک از دریا و یا خشکی از سوی آمریکا و هم‌پیمان‌هایش در ناتو است.
بااینکه روسیه در دوران بعد از فروپاشی شوروی در شرایط نابسامان اقتصادی به‌سر می‌برد، از توسعه صنعت نظامی و هوافضای خود دست برنداشت و با روند کمی آهسته‌تر نسبت به قبل همچنان درحال‌توسعه این صنعت بود که البته کندی کار تا حدودی تأثیرات منفی بر رشد این صنعت گذاشت که در این میان می‌توان به مهم‌ترین آن‌ها یعنی کمبود نیروی متخصص اشاره کرد. با تغییر نسل, شرایط سیاسی و بالطبع نگاه نسل جدید به مقوله‌هایی مانند وطن‌پرستی در دهه ۱۹۹۰، نه‌تنها تعداد متخصصین بلکه تعداد افراد علاقه‌مند به فعالیت در این صنعت نیز کاهش یافت. بسیاری از فارغ‌التحصیلان در رشته‌های هوافضا، ترجیح دادند تغییر مسیر دهند. بااینکه در حال حاضر تلاش‌ها برای حل این معضل افزایش‌یافته است ولی هنوز هم حقوق یک متخصص به میزان کافی نیست و این کمبود خود به‌عنوان دلیل اصلی عدم رضایت کارمندان و متخصصین این صنعت وجود دارد. به همین دلیل جذب یک کادر فنی قدرتمند به‌راحتی میسر نیست. بسیاری از متخصصان رشته‌های این صنعت پس از تنها چند سال فعالیت در تخصص خود، ترجیح می‌دهند به کار در مکان‌هایی بپردازند که دستمزد بیشتری دریافت کنند.
کمبود نیروی متخصص مهم‌ترین دلیل افت صنعت هوافضای روسیه به‌ویژه نقص‌های فنی فراوان در پرتاب‌های ماهواره‌های روسیه در سال‌های بعد از فروپاشی بوده است. برای حل‌وفصل اساسی معضلات در این صنعت، به انتخاب کادر فنی متخصص جوان برای جایگزینی با نسل پیر و بازنشسته باقیمانده از دوران شوروی نیاز است.
امروزه پاسخ به این سؤال که روسیه با داشتن زیرساخت‌های قدرتمند صنایع هوافضا از گذشته، آیا توان بازسازی و مدرنیزه‌سازی تجهیزات خود را دارد چندان ساده نیست و پیشرفت روسیه در صنعت هوافضا, در وضعیت فعلی با اماواگرهای فراوانی همراه است.