تصاویر ماهوارهای در حال تغییر دادن جهان هستند؛ اما آیا میتوانیم چیزی را که میبینیم باور کنیم؟
در سال ۱۹۷۲ خدمه آپولو۱۷ یکی از معروفترین عکسها را از زمین گرفتند و نام آن را سنگ مرمر آبی گذاشتند. گرگوری پتسکو (Gregory Petsko)، شیمیدان، این عکس را با این جمله توصیف کرد: «این عکس بهخوبی نشاندهنده شرایط زندگی انسان در جزیرهای بر روی جهان است.» بسیاری از محققان این تصویر را آغاز فعالیتهای جدّی محیط زیستی در آمریکا میدانند.
تصاویر ماهوارهای قسمتی از انقلاب بزرگ دادهای هستند. این تصاویر از طریق فناوری سنجش از دوری مثل هواپیماهای بدون سرنشین، عکسهای هوایی و حسگرهای ماهوارهای، و بدون ارتباط فیزیکی، گرفته شدند. الگوریتمها، این دادهها را بهمنظور توصیف مکانها و پدیدههای موجود بر روی زمین و جو تصحیح میکنند.
تصاویر ماهوارهای راهی برای درک جهان هستند. علاوه بر محققان مردم هم با این تصاویر سروکار دارند پس آنها هم باید محدودیت این فناوری را درک کنند تا بدانند که چه چیزی میبینند.
تصاویر ماهوارهای درزمینهٔهای متنوعی از صنایع مختلف، تغییر ایجاد کرده است.
برای مثال در سال ۱۹۷۳، تصاویر ماهوارهای برای اولین بار، باهدف نشان دادن تغییرات فصلی گیاهان استفاده شدند. در حال حاضر، این اطلاعات برای نظارت بر سلامت گیاهان و ردیابی خشکسالی در سراسر جهان استفاده میشوند.
این تصاویر همچنین شواهد قابل استنادی در مورد قدرت بلایای طبیعی به ما ارائه میدهند. برای مثال در سال۱۹۸۶، دادههای ترکیبی که از تصاویر ماهوارهای و دادههای هواشناسی تهیهشده بود توانست شعاع رادیویی ناشی از انفجار راکتور چرنوبیل در اتحاد جماهیر شوروی را ردیابی کند. اخیراً، قبل و بعد از فوران آتشفشان کیلالو در هاوایی تصاویری از تغییراتی که این اتشفشان ایجاد کرده منتشر شد، این تصاویر توانستند جریان گدازهها، خانهها و کسبوکارهای ازدسترفته را نشان دهند.
تصاویر ماهوارهای، تغییرات ناشی از ردپای انسان در مواردی مانند رشد سریع شهرها و شهرکسازیهای غیررسمی را ردیابی میکنند.
تصاویر ماهوارهای بهصورت فزاینده در اندازهگیری، شناسایی و ردیابی انسان استفاده میشوند. در سال۱۹۹۵، تصاویر ماهوارهای شواهدی از اعدامهای دستهجمعی در سربرنیتسا، در یوگوسلاوی سابق، به دست آوردند. در سال۲۰۱۴، تصاویر ماهوارهای میزان نابودی فرهنگی- تاریخی در شمال عراق و سوریه و سال گذشته هم سوختن روستاهای روهینگیا در میانمار را نشان دادند.
اما کسانی که با تصاویر ماهوارهای کار میکند باید به یکسری از نکات توجه داشته باشند:
تصاویر ماهوارهای بهاندازه وضوحی که دارند قابلاطمینان هستند، هرچقدر پیکسل کوچکتر باشد تصویر دقت بیشتری دارد. اما حتی تصاویری که وضوحبالایی هم دارند باید بر روی زمین به تائید متخصصان برسند. آیا باید در مورد تصاویری که میبینیم سؤالی مطرح کنیم؟ جهان را ازنظر چه کسی میبینیم؟
یک نمونه از سوءاستفاده از تصاویر ماهوارهای در سال۲۰۰۳ اتفاق افتاد زمانی که تصاویر ماهوارهای نشان دادند در عراق مکانهایی برای نگهداری سلاحهای کشتارجمعی و مواد شیمیایی وجود دارند. اما ثابت شد که این ادعاها دروغ هستند.
علاوه بر این، پردازش تصاویر ماهوارهای، محاسباتی فشرده دارد. در بهترین حالت، تصاویر ماهوارهای شرایط زمین را تفسیر میکنند، این تصویر لحظهای از الگوریتمهایی بهدستآمده که چگونگی تعریف و تجسم اطلاعات خام را محاسبه میکنند.
این تصاویر جعبه سیاهی را ایجاد کردهاند که به ما میگوید چه زمانی یا چرا این الگوریتم اشتباه میکند. برای مثال، یکی از الگوریتمهایی که بهتازگی برای شناسایی دهانههای مربوط به توپخانهها طراحیشده میتواند مکانهایی را نشان دهد که شبیه به این دهانهها هستند اما در حقیقت در آن مکانها هیچ دهانهی توپخانهای وجود ندارد.
با استفاده از برنامههای کاربردی مانند گوگل ارث (Google Earth) و ارث اکسپلورر (Earth Explorer)، تصاویر ماهوارهای در اختیار محققان و تمام مردم جهان قرار میگیرند. تصاویر ماهوارهای به نقشهبرداری از تمامی جوامع جهانی کمک میکنند. اوپن استریت مپ (OpenStreetMap) پلتفرمی است که به کمک همین تصاویر ماهوارهای شکلگرفته، این پلت فرم از تصاویر با وضوحبالا برای دیجیتالسازی نقشهها و از دادههای جدید برای بهروزرسانی آنها استفاده میکند.
با افزایش این بهروزرسانیها، ممکن است نقشههایی که از تصاویر ماهوارهای به دست میآیند توسط افرادی ساخته شوند که خیلی با سایت استریت مپ آشنایی نداشته باشند. نقشهکشها مسئولیت مهمی در هنگام نمایش مکان افراد به عهدهدارند. نقشههایی که از تصاویر ماهوارهای نشاءت گرفتهاند بدون محتوای محلی ، مانند نام خیابان یا اطلاعات مربوط به نوع پوشش گیاهی، ناقص هستند. خطوط خیالی همانند مرزهای کشورها در این تصاویر نشان داده نمیشوند.
با بیشتر شدن دسترسی به تصاویر ماهوارهای باید بدانیم که این تصاویر از کجا آمدهاند، چگونه درستشدهاند و هدف استفاده از آنها چیست.