زمین در آستانه نقطه بیبازگشت
دانشمندان علوم آبوهوایی در آخرین مطالعات خود هشدار دادهاند که زمین بهسرعت به سمت نقطه بدون بازگشت پیش میرود، مگر اینکه انسانها بلافاصله وارد عمل شوند.
۳۰سال از زمانی که جیمز هانسن (James Hansen)، دانشمند آمریکایی به کنگره ایالاتمتحده درباره تغییرات اقلیمی هشدار داد و دومین مهر تائید این اتفاق بزرگ از سوی داگلاس برنیکلی (Douglas Bernice)، دانشمند برجسته ناسا نیز زده شد، میگذرد. اکنون ۳۰سال پسازاین پیشبینیها تغییرات اقلیمی بهطور گستردهای به وقوع پیوسته است؛ بهطوریکه زمین به شکل قابلتوجهی گرمتر، وقوع طوفانها و سیلها بیشتر و خشکسالی سطح وسیعتری از جهان را در برگرفته است. تغییرات اقلیم تا به امروز میلیاردها تُن از یخهای قطبی را ذوب کرده و همچنین سطح آب دریاها را تا تریلیونها گالن آب بالا آورده و میزان آتشسوزیهای جنگلی را بهطور گستردهای افزایش داده است.
تغییرات اقلیم با زمین چه کرده است؟
طبق اعلام اداره ملی اقیانوسی و جوی ایالاتمتحده آمریکا طی این ۳۰سال درحالیکه دانشمندان در تلاش بودهاند تا تغییرات اقلیمی را به حداقل برسانند، متوسط هوای جهان سالیانه حدود ۰.۵درجه سانتیگراد افزایشیافته است. به گفته دانشمندان گرمایش هوا فقط جهانی نیست و همه تغییرات در سطح منطقهای نیز محسوس است. بهطوریکه طی این ۳۰سال این تغییرات در شهرها و ایالات مختلف آمریکا بررسیشده و مشخصشده شهرهای آتلانتیک سیتی و نیوجرسی بهطور میانگین سالیانه حدود ۱.۵درجه سانتیگراد، یاکیما و واشنگتن کمی بیشتر از این مقدار و دموین و آیووا حدود ۱.۸درجه افزایش دما داشتهاند. همچنین در ارتباط با آتشسوزیهای جنگلی آتشنشانان اعتقاددارند وسعت زمینهای دچار آتشسوزی هرسال افزایش مییابد. در حقیقت وسعت آتشسوزیهای ایالاتمتحده در حال حاضر بیش از دو برابر این میزان در ۳۰سال گذشته شده است. یخهای قطبی، ذوب ورقه یخی گرینلند، عقب رفت یخچالهای طبیعی و گرم شدن لایه منجمد دائمی اعماق زمین همه نشان از گرمایش قطب شمال با سرعت دو برابر بیشتر از دیگر نقاط جهان دارد. بهطوریکه برخی مناطق آلاسکا سالیانه بیش از ۳.۵درجه و در زمستانها بیش از ۴.۸درجه گرمتر شدهاند و مقدار یخ دریای شمال نزدیک به یکسوم کاهش داشته است. ماهوارههای ناسا نشان میدهند یخچالهای طبیعی زمین بین سالهای۲۰۰۲ تا ۲۰۱۷ میزان ۲۷۹میلیارد تُن یخ، حدود ۶۷تریلیون گالن آب ازدستدادهاند و تنها در ۲۵سال گذشته سطح دریاها به میزان ۷۵میلیمتر افزایش داشتهاند.
نابودی زمین نزدیک است!
تغییرات اقلیمی زمین دلیلی جز فعالیتهای انسانی ندارد. زمین بهسرعت به سمت نابودی پیش میرود و انتشار بیشازحد گازهای گلخانهای ناشی از سوزاندن سوختهای فسیلی بیش از گذشته زمین را آزردهخاطر کرده است. گرچه طبیعت توان بازسازی خود را دارد اما گذر تخریبها از نقطهای که دیگر از توان طبیعت خارج باشد، بازسازی زمین را تقریباً محال خواهد کرد. دانشمندان آن را نقطه غیرقابلبازگشت نامیدهاند. بر اساس گزارشی که ایندیپندت (The Independent) به چاپ رسانده است، مطالعه جدید حکایت از آن دارد که اگر دولتها تا سال۲۰۳۵ قاطعانه برای مقابله با گرمایش جهانی وارد عمل نشوند، محدود کردن گرمایش جهانی به کمتر از ۲درجه امری غیرممکن خواهد بود. اگر گرمای جهانی به بیش از این نقطه برسد احتمالاً فاجعهای جهانی را شاهد خواهیم بود که میتواند بسیاری از نقاط جهان را به مکانی غیرقابلتحمل بدل کند.
ضربالاجل پایانی
محققان همچنین میگویند ضربالاجل متوقف کردن گرم شدن زمین تا رسیدن به نقطه ۱.۵سانتیگراد پیشازاینها گذشته است مگر اینکه انسانها اقدامات اساسیتر و رادیکالتری در این رابطه انجام دهند و جهانیان نسبت به آن متعهد شوند. دانشمندان امیدوارند که این ضربالاجل بتواند زمان مهمی برای انجام اقدامات مربوط به آبوهوا باشد.
دانشمندان هشدار دادهاند که بدون این اقدامات ضربالاجلی زمین از نقطه بازگشت بازنخواهد گشت و توقف گرمایش جهانی غیرممکن خواهد بود. البته دانشمندان اعلام کردهاند که به این پروژههای دراماتیک بسیار خوشبین هستند. یکی از نویسندگان این مقاله میگوید: «این مطالعه نشان میدهد که ضربالاجل مهمی برای اقدامات اقلیمی وجود دارد و همه کارها بستگی به دنیای در حال تغییر دارد. دنیایی که بهسوی منابع انرژی تجدید پذیر در سالهای آینده حرکت کند. »
استفاده جهانیان از انرژی تجدید پذیر تا سال ۲۰۳۵
محققان مدلهای آبوهوایی موجود را آزمایش کردند و سعی کردند تا سریعاً چگونگی جلوگیری از اثرات فاجعه باری که ممکن است افزایش کربن دربرداشتن باشد را محاسبه کند. بر اساس این مطالعه مشخصشده که جهانیان مجبور هستند تا قبل از سال۲۰۳۵ بهطور معناداری از انرژی تجدید پذیر استفاده کنند. بررسی آماری انرژی جهانی میگوید که سهم انرژیهای تجدید پذیر که اشاره به سهم تمام انرژیهای مصرفشده دارد، در طول بیش از دو دهه از تقریباً هیچ در اواخر دهه۹۰ به ۳.۶درصد در سال۲۰۱۷ رسیده است. این افزایش ۳.۶درصدی انرژی تجدید پذیر اگر در سال تقسیم شود، نشان میدهد که سهم تولید و مصرف سالانه این انرژی در جهان بسیار اندک بوده است. بر اساس آمارهای جهانی این میزان سهم را نیز کشورهای توسعهیافته به خود اختصاص دادهاند و کشورهای درحالتوسعه سهم اندکی از آن دارند. این در حالی است که با گسترش فناوریهای مرتبط، مصرف این انرژیها در سراسر کشورهای اروپایی، ۱۷درصد در سال۲۰۱۶ بود. این میزان مصرف انرژیهای تجدید پذیر در کشورها در مقایسه با سال۲۰۱۴، حدود ۲برابر افزایشیافته بود. طبق گزارشهای بهدستآمده، بررسیها نشان میدهد که در میان ۲۲کشور از اعضای اتحادیه اروپا، سهم انرژیهای تجدید پذیر، در میانسالهای۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ افزایشیافته است. آنطور که گفتهشده، هر یک از کشورهای عضو اتحادیه اروپا، برای سهم مصرف انرژیهای تجدید پذیر خود در سال۲۰۲۰، هدفی را مشخص کردهاند. برخی از کشورهای اتحادیه، زودتر از زمان تعیینشده به هدف خود رسیدهاند. در میان سایر کشورهای اروپایی، سوئد، فنلاند، دانمارک، رومانی، بلغارستان و ایتالیا از هدف تعیینشده خود برای میزان مصرف انرژیهای تجدید پذیر، جلوتر بودند. طبق تازهترین آمار منتشرشده، سهم سوئد در مصرف انرژیهای تجدید پذیر در سال۲۰۱۶، حدود ۵۳.۸درصد بود. این میزان مصرف در حالی بود که پیشازاین سوئد متعهد شده بود در سال۲۰۲۰، سهم مصرف انرژیهای تجدید پذیر خود را به ۴۹درصد برساند. براین اساس، این کشور حدود ۵درصد جلوتر از هدف تعیینشده خود در سال۲۰۲۰ حرکت کرده است. اگرچه آمارها از میزان تولید و مصرف انرژیهای تجدید پذیر در کشورهای اروپایی موجود است اما آمار دقیق و قابل استنادی از تولید و مصرف انرژیهای تجدید پذیر در کشورهای آسیایی و آفریقایی وجود ندارد.
بااینحال اما دانشمندان هشدار میدهند که هر چه سریعتر جهان باید به سمت تولید و مصرف انرژیهای تجدید پذیر حرکت و از مصرف سوختهای فسیلی خودداری کنند. البته اگر معتقد باشند که برای زنده ماندن به زمین و حیاتش نیاز دارند. بااینحال وقایع و اتفاقاتی که درزمینهٔ محیطزیست در جهان رقم میخورد چیز دیگری را نشان میدهد. با توجه بهسرعت آهسته تحولات سیاسی و اقتصادی و سرعت زیاد انتشار کربن در جهان به نظر میرسد اقدام برای جلوگیری از مرگ زمین به این راحتیها هم عملی نباشد.