سیروس برزو: سازمان فضایی روسیه سال‌ها به‌دنبال جایگزینی برای ناو کهنسال سایوز (Soyuz) بود اما به قول مرحوم گئورگی گرچکو (Georgy Grechko) این سفینه به قدری هوشمندانه طراحی شده که هیچ پیشنهادی نتوانست امتیاز فوق العاده‌ای نسبت به آن داشته باشد. شاید بتوان گفت نخستین قدم عملی، ساخت سفینه‌ای بانام بخش بازگشتی (Vozvraschaemyi Apparat به روسی: Возвращаемый Аппарат) باشد که تحت نام کاسموس(Cosmos) به فضا پرتاب شدند و نمونه کامل آن کاسموس ۱۴۳۳ در ۲ مارس ۱۹۸۳بود که به ایستگاه مداری سالیوت-۷ (Salyut-7) پیوست. این سفینه که هیچگاه برای حمل انسان به‌کار نرفت، در اصل توسط دفتر طراحی چلومی برای به‌کارگیری در یک نوع ناو نظامی طراحی و ساخته شده بود. به هر حال هیچکدام از طرح‌های ارائه شده نتوانستند سایوز را جانشینی کنند و سایوز نیز طی سالیان خدمت خود تغییرات کیفی بسیاری داشت. در سال‌های آغاز قرن ۲۱، مسئولان سازمان فضایی روسیه (Roscosmos) به‌طور جدی به فکر جانشینی برای آن افتادند. به همین دلیل به شرکت‌های سازنده ناوهای کیهانی در روسیه پیشنهاد این کار را دادند. از بین طرح‌های ارائه شده، در سال ۲۰۰۹، سفینه پیشنهادی شرکت صنایع فضایی انرگیا (Energia) به عنوان بهترین نمونه پذیرفته شد. در ژوئن سال بعد طرح مقدماتی انرگیا به مقامات دولتی ارائه شد و به تصویب رسید.
در ماه اوت سال ۲۰۱۵ نام‌گزاری ناو جدید به مسابقه گذاشته شد و در ۱۵ ژانویه ۲۰۱۶ اسم فدراتسیا (federatsiya) برای آن انتخاب شد که نمادی است از تغییر کلمه سایوز در تاریخ کشور روسیه. واژه سایوز (به روسی: Союз) به معنای اتحاد بخشی از نام اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی (به روسی: Союз Советских Социалистических Республик
Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik) ب۹شمار می‌رود و کلمه فدراتسیا بخشی از اسم فدراسیون روسیه (روسی: Росси́йская Федера́ция, Rossiyskaya Federatsiya) به این ترتیب همانگونه که فدراسیون روسیه، گام بعدی اتحاد شوروی به‌شمار می‌رود، فدراتسیا هم تحول برای جایگزینی به جای سایوز برگرفته از اتحاد شوروی باید برشمرد.
این ناو از هر نظر با سایوز تفاوت دارد چه شکل ظاهری و چه ابعاد و توانایی‌ها. نوع ماموریت آن هم متفاوت است و می‌تواند در سه شکل، پرواز آزاد در مدار زمین، پرواز متصل به ایستگاه فضایی بین المللی (ISS) و بالاخره برای سفر به ماه به کار گرفته شود. حتی کارشناسان معتقدند سفینه جدید با تغییراتی، توانایی پرواز به مریخ را هم دارد.
ظرفیت این ناو ۴نفر است و می‌تواند همزمان با حمل چهار فضانورد، نیم تن بار را هم به مدار ببرد. البته نمونه مداری آن در صورت بروز وضعیت اضطراری می‌تواند به قایق نجات شش نفره تبدیل شود.
از جمله دیگر تفاوت‌های اساسی فدراتسیا با سایوز، این است که بر خلاف آن که تنها می‌تواند یک پرواز داشته باشد، توانایی پرواز مجدد دارد و قادر است چند بار به کار گرفته شود. این سفینه می‌تواند در ۱۰ پروازهای کوتاه مدت یا ۳ماموریت طولانی مدت شرکت کند.
ناو جدید در زمان بازگشت به زمین و فرود، به جای یک چتر نجات از سه چتر استفاده می‌کند و در مرحله نهایی نشستن بر روی زمین ضمن استفاده از موشک‌های جامدسوز برای فرود نرم، چهار پایه هیدرولیکی تلسکوپی دارد. به گفته کارشناسان انرگیا، فدراتسیا همچنین از ابزارهای فرودی دقیقی برخوردار است که اجازه نمی‌دهد سفینه بیش از پنج کیلومتر خطا با منطقه محاسبه شده برای فرود داشته باشد.
ویژگی دیگر آن توانایی برگرداندن حدود ۵۰۰ کیلوگرم بار (از مدار زمین) و ۱۰۰ کیلوگرم (از مدار ماه) به‌همراه سرنشینان است که مزیت فوق‌العاده‌ای نسبت به سایوز به‌شمار می‌رود. ناو جدید همچنین توانایی آن را دارد که به‌طور کاملا خودکار عمل کند حتی در سفر به ماه و این نیز از مزایای مهم آن محسوب می‌شود.
یکی دیگر از مزایای فدراتسیا نسبت به ناو سایوز، صندلی‌های آن است. در ناو سایوز بخش پشتی و نشیمن صندلی بر اساس بدن هر فضانورد قالب‌گیری و ساخته می‌شود. به این ترتیب اگر به‌طور مثال فضانوردی با سفینه‌ای به فضا برود و قرار باشد با ناو دیگری به زمین برگردد باید صندلی‌اش را به ناو جدید منتقل کند اما در فدراتسیا ، صندلی‌ها توانایی تغییر دارند و می‌توان آن‌ها را به راحتی مطابق اندازه‌های فضانورد تغییر داد. ضمنا از ماده جدیدی با ترکیب آلومینیوم و کربن ساخته شده‌اند که تقریبا ۶۰ کیلوگرم سبک است.
جالب است بدانید برای نخستین بار از یک طراح خودرو خواسته شد تا در مورد قسمت‌های داخلی سفینه نظر بدهد. ولادیمیر پیروژکف (Vladimir Pirozhkov)، رئیس مرکز نوآوری و طراحی صنعتی آسترا راسا (Astra Rossa)، که در طراحی برخی خودرو‌های معروف جهانی دست دارد توانست طرح جالبی ارائه دهد که بر اساس آن بسیاری از تجهیزات ناو جدید از جمله صفحه هدایت ناو, قابلیت جابه‌جایی دارند و تاشو هستند. با توجه به این که ارتفاع ناو هم تقریبا دو برابر سایوز است و ۱۷ متر مکعب فضای داخلی دارد، فضانوردان می‌توانند ضمن پرواز در مدار، کاملا بایستند و تجهیزاتی مانند صفحه هدایت و یا سیم و کابل‌های مزاحم هم جلوی حرکاتشان را نمی‌گیرد.
وجود انواع قفسه‌های مختلف با طراحی‌های خاص در بدنه ناو این امکان را می‌دهد که بسیاری از وسایل مورد نیاز را در آن‌ها قرار داد تا دیگر دست و پاگیر نباشند. شکل ظاهر صندلی‌های فضانوردان نسبت به سایوز بسیار زیباتر است و بنا به نظر فضانوردان به جای رنگ خاکستری سفینه‌های سایوز، کرم رنگ خواهد بود تا به فضانوردان آرامش را القا کند!
نمونه مه‌نورد این ناو این سفینه ۲۰تن وزن خواهد داشت یعنی حدود سه برابر سایوز است اما وزن نمونه‌ای که با آن به مدار زمین سفر می‌کنند حدود ۱۴ تن خواهد بود. طبیعی است که در هر دو صورت سفینه باید با موشکی قویتر به فضا پرتاب شود. بالابرنده آن هم قدیمی نیست. موشک پرتاب کننده این سفینه «آنگارا آ5» خواهد بود.
این سفینه باید تا سال ۲۰۲۱ آماده نخستین پرواز آزمایشی خود البته به صورت بدون سرنشین باشد را انجام دهد. سال ۲۰۲۴ را به عنوان سال پرواز آزمایشی آن با سرنشین در نظر گرفته‌اند.
از آنجا که روسیه برنامه‌ای دراز مدت سفر به ماه و حتی ایجاد پایگاهی در ماه برای بهره‌برداری از منابع آن را دارد. فدراتسیا می‌تواند در انجام این خواسته به روسکاسموس کمک کند و نمونه مه‌نورد سفینه جدید بر اساس برنامه پیش بینی شده باید تا سال ۲۰۳۰ عملیاتی باشد و چهار نفر را به ماه ببرد.
فدراتسیا می‌تواند در حالت پرواز آزاد ۳۰ روز (در مدار زمین) و مدت ۱۴ روز (در مدار ماه) و در حال پیوسته به ایستگاه فضایی ۳۶۵ روز و در حالت اتصال با ایستگاه مداری ماه تا ۲۰۰ روز ادامه حیات دهد.
مارک سروف (Mark Serov)، رئیس بخش آزمایش پروازی شرکت صنایع فضایی انرگیا می‌گوید فدراتسیا دارای ویژگی‌های پیشرفته، از جمله یک کامپیوتر امن و بی‌خطر است که برتر از سیستم مورد استفاده در ناو کیهانی آمریکایی اوریون خواهد بود: «با توجه به این که سیستم کامپیوتری فدراتسیا تسلط وسیعی بر تک تک سامانه‌های ناو دارد شکست شبکه کامپیوتری چیزی غیر‌قابل‌تصور است. تنها چند مورد است که با فشار دکمه فعال می‌شود و از ناو کیهانی سایوز به ارث برده که آن‌ها را دکمه‌های دستورات ویژه می‌نامیم . غیر از آن تمامی سامانه‌ها تحت هدایت رایانه و به‌طور خودکار فعالیت می‌کنند البته فضانوردان نه تنها وظیفه نظارت را بر عهده دارند بلکه در صورت ضرورت می‌توانند هدایت امور را بر عهده بگیرند و فرآیند کنترل خودکار تحت نظارت خدمه صورت می‌گیرد و سیستم به افراد در مورد همه تحولات اطلاع می‌دهد و درخواست‌هایی را برای انجام وظایف می‌کند. »
سروف می‌افزاید: «حالت هدایت دستی در این ناو کیهانی عمدتا برای انجام وظایف غیرقابل تشخیص در الگوریتم‌های سیستم خودکار، به جای سناریو شکست الگوریتم‌ها، پیش‌بینی شده است.»
او معتقد است فضای کاری در ناو کیهانی فدراتسیا بهتر شده و ویژگی‌های به روز برای بازتاب اطلاعات توانایی بسیار خوبی دارد. یکی از ویژگی‌های فدراتسیا دارابودن صفحات لمسی برای استفاده فضانوردان خواهد بود.
سروف در این مورد می‌گوید: «در ابتدا، ما می‌خواستیم نصب پنج صفحه لمسی هدایت و نظارت را به‌کار بگیریم یک صفحه اصلی، دو صفحه برای فرمانده و دو صفحه نفر برای خدمه. بعدا تصمیم گرفتیم که آن‌ها را کاهش دهیم و یک صفحه برای خدمه, یک صفحه برای فرمانده و یک صفحه اصلی وجود داشته باشد تا بتوان آن‌ها را به صورت مشترک استفاده کرد. »
سروف می‌گوید صفحات لمسی به‌کار گرفته شده اجازه می‌دهد خدمه در هنگام پرواز از دستکش هم استفاده کنند. علاوه بر این، یک دسته کنترل بین صندلی فرمانده و خدمه برای هدایت دستی قرار می‌گیرد.
برای خدمه فدراتسیا توالت هم پیش بینی شده که در یک کابین کامل و جدا از سایر نقاط قرار خواهد گرفت تا حریم خصوصی افراد حفظ شود. وی می‌گوید: «ما باید یک منطقه ایجاد می‌کردیم که حریم خصوصی واقعی را حفظ کند، چیزی که پرده قادر به آن نیست. راحتی در فضا ضروری است. در شرایط راحت، اعضای خدمه موثرتر کار می‌کنند و کار موثر برای ایمنی پرواز بسیار مهم است. برای کابین توالت ما از یک طراحی جدید و مواد مناسب استفاده خواهیم کرد.»
برای سفر با فدراتسیا، روسکاسموس برای نخستین بار در روسیه طی یک دعوت عام از همه علاقمندانی که شرایط لازم را دارند خواست ثبت نام کنند تا بهترین متخصصان از بین آن‌ها انتخاب شود. این افراد نه تنها برای کار در مدار زمین و تحت برنامه‌های ایستگاه فضایی بین‌المللی آموزش خواهند دید و بلکه برای پرواز به ماه هم باید دوره‌های ویژه‌ای را طی کنند.
متقاضیان در چندین باید مرحله آزمایش توانایی حرفه‌ای، معاینه پزشکی، کیفیت روحی و آزمون‌های آمادگی جسمانی را انجام می‌دادند. دارا بودن تحصیلات عالی در زمینه مهندسی، تحقیق و یا سایر تخصص‌های پرواز و سابقه کار و کمتر از ۳۵ سال سن از جمله دیگر شرایط انتخاب بود. از بین هزاران داوطلب سرانجام چندی پیش ۸ نفر انتخاب شدند که خبر آن در اسپاش آمد.