کشف منبع آب زیرزمینی در مریخ
سیروس برزو: زمانی که نخستین اطلاعات ارسالی کاوشگر اروپایی مارس اکسپرس (mars express) حاکی از وجود آب در مریخ نشان داد تصور حجم بالایی از این مایع حیاتی در نقاط مختلف سیاره سرخ نمیرفت ولی اینک مشخص شده که گرچه در این سیاره امکان زندگی به آن شکلی که مورد نظر ماست وجود ندارد و وجود آب مایع در سطح آن ناممکن است، اما مقدار زیادی آب به شکل دریاچه وسیع زیرزمینی در نزدیکی قطب جنوب وجود دارد.
این تجزیه و تحلیل از دادههای جمعآوری شده توسط یک وسیله به نام «رادار پیشرفته مریخ برای ابزار زیردریایی و یونوسفر» (Mars Advanced Radar for Subsurface and Ionosphere Sounding instrument –MARSIS) به دست آمده است. مارسیس به فناوریهای جدیدی مجهز است که میتواند تصاویری با وضوح بالا از آنچه که در زیر سطح مریخ قرار دارد را تهیه کند. پس از پردازشداده ها، چند محل تجمع بزرگ آب زیرزمینی را شناسایی کردهاند. یکی از این دریاچه تازه کشف شده در لایه زیرین یخهای قطب جنوب مریخ در عمق ۱.۵ کیلومتر با طول حدود ۲۰ کیلومتر واقع شده است. گرچه تشخیص عمق آب این دریاچه بهطور قطع معلوم نیست اما به نظر پژوهشگرانی که مدتهاست پدیده آب در مریخ را بررسی میکنند دست کم یک متر عمق دارد. پروفسور روبرتو اوروزی (Roberto Orosei)، از موسسه ملی اخترفیزیک ایتالیا (Italian National Institute for Astrophysics)، میگوید: «این حجم آب را میتوان یک دریاچه زیر زمینی به شمار آورد. البته نه مثل آنچه در زمین که از یخ ذوبشده در بین صخرهها وجود دارد.»
برخی معتقدند شرایط مریخ به واسطه رقیق بودن جو و عدم توانایی از محافظت از ارگانیسمهای حیاتی میتواند زیست را به لایههای زیر سطحی این سیاره منتقل کرده باشد و حوزههای آبی در مریخ امید وجود حیات را افزایش میدهد دکتر مانیش پتل (Manish Patel)، از دانشگاه آزاد (Open University) انگلیس، میگوید: «این که سطح مریخ نمیتواند محل مناسبی برای حیات در قالبهای شناخته شده باشد از مدتها قبل برای ما محرز است. به همین دلیل توجه خود را برای جستوجو حیات در مریخ به زیر سطح این سیاره معطوف کردهایم زیرا در آنجا اشعههای مضر وجود ندارد و فشار و گرما در اندازهای است که امکان فراهم آمدن محیط لازم برای زیست افزایش پیدا میکند. ضمن آن که مهمترین عنصر حیاتی یعنی آب هم یافت میشود.»
نتیجه تحقیقات گروهی از پژوهشگران منتشر شده در نشریه نچرال جیوساینس (Nature Geoscince) نیز حاکی از آن است که این موضوع میتواند به امکان وجود حیات در مریخ شدت بخشد، زیرا وجود آب مایع زمینه تشکیل موجودات تک سلولی را فراهم میآورد.
تصور میشود اینک که تحقیقات برای جستوجوی منابع آب منابع زیر زمینی در سیاره سرخ با استفاده از مدار گردهای مریخی تا حدودی مشخص شده است کار در این سیاره وارد مرحله تازهای خواهد شد. ناسا تصمیم دارد این پژوهشها را با استفاده از کاوشگران در عمق خاک مریخ ادامه دهد. به همین دلیل در ۵ مه ۲۰۱۸ به پرتاب کاوشگر اینسایت (InSight) اقدام کرد ماموریت این کاوشگر ۷۰۸ روز مریخی (معادل ۷۲۸ روز زمینی) طول میکشد. اینسایت طبق برنامه باید ماه نوامبر به سیاره سرخ برسد. کاوشگر اینسایت قرار است در ایلیزیوم پلنتیا (Elysium Planitia) در شمال مرز ارتفاعات جنوبی مریخ فرود آید. پس از آن یک بازوی به آرامی روی سطح سیاره قرارمیگیرد تا لرزش سطح مریخ ناشی از برخورد شهاب سنگی در نزدیکیاش را بسنجد. این لرزهها اطلاعاتی درباره ساختار درونی مریخ از پوسته تا هسته آن را بهدست میدهد. دستگاههای کاوشگر اینسایت تا عمق پنج متری از سطح سیاره را نقب خواهد زد و انرژی آزادشده در اعماق مریخ را اندازهگیری خواهد کرد. کاوشگر اینسایت اهداف دیگری مانند اندازهگیری جریان حرارتی مریخ را دنبال میکند که روشن خواهد کرد آیا در سیاره سرخ همان مواد زمین و ماه وجود دارد یا خیر و اینکه این سیاره چگونه شکل گرفته است.