روسیه و اروپا میتوانند بدون کمک آمریکا به مریخ سفر کنند
سیروس برزو: دولت آمریکا سالها است با به اجرا گذاشتن قوانین تحریمی بر علیه کشورهای مختلف بتدریج شرکای خود را در زمینههای مختلف از جمله فضانوردی از دست میدهد. موسسات و سازمانهای فضایی در اروپا از جمله آژانس فضایی اروپا (ESA) بهویژه بعد از روی کار آمدن دولت ترامپ دریافتهاند باید گزینههای جانشین برای همکاری داشته باشند زیرا در وضعیت فعلی پیشبینی رفتارهای آمریکا غیرممکن است به همین دلیل طرحهای مشترک با روسیه و چین را در دست اجرا دارند. البته همکاریهای کشورهای اروپایی با روسها به سالها قبل باز میگردد و حتی در دوران شوروی, بهطور مثال فرانسه که خود یکی از اعضای مهم پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به حساب میآمد در زمینههای مختلف از همکاری در ساخت کاوشگران دورپرواز تا فرستادن فضانورد, طرحهای مشترکی را با شوروی به اجرا درآورده بود اما شاید بتوان گفت یکی از خطوط راهبردی همکاریهای فضایی طرحهای مربوط به تجسس در سیاره مریخ باشد که با روی کار آمدن دولت بوش در سالهای آغازین قرن بیست و یکم و حرکتهای دولت آمریکا به سمت تصویب قوانین سختگیرانه علیه رخ داد چند کشور باعث شد دولت کشورهای اروپا از سالهای آغاز قرن بیست و یکم پیش تصمیم گرفتند بدون کمک آمریکا برنامههای مشترک آژانس فضایی اروپا و روسکاسموس (Roscosmos) را به اجرا بگذارند و برای مرحله اول آن که شامل کاوشگر اگزومارس می شد بودجه قابل توجهی به تصویب رسید. در چارچوب همین راهبرد, آژانس فضایی اروپا راه خود را از ناسا جدا کرد و برنامه دراز مدت تحقیقاتی فضایی اروپا با نام آورورا در سال ۲۰۰۱ اعلام شد. که بر اساس آن سفر به مریخ در سال ۲۰۳۰ تصویب شده بود دلیل اصلی اروپا برای این انتخاب, مجموعه قوانین آمریکا به نام “مقررات منع فروش سلاح” بود که در زمان جنگ سرد به وجود آمد و شامل سلاحهای جنگی و غیر جنگی میشد. این قوانین در دوران جنگ سرد برای جلوگیری از تقویت صنعت شوروی به مورد اجرا گذاشته شد. با فروپاشی شوروی, جنگ سرد به پایان رسید اما آن قوانین برجا ماند.
در دورهای که اروپا چرخش به سوی رقبای آمریکا را در زمینه فضانوردی آغاز کرد. دانیل ساکوتو (Daniel Sakoto)، یکی از مدیران برنامههای آژانس فضایی اروپا، میگوید: «ما باید فقط به نتایج فعالیت ارزش بدهیم نه قانونگذاری آمریکاییها. ما نباید به دلیل قانونگذاری آمریکایی جلوی بهرهبرداری از ظرفیت خود در زمینههای فضایی را بگیریم. اروپا برای این همه امکانات و به کارگیری این فناوری میتواند همکارانی غیر از ناسا را پیدا کند.»
بالاخره اروپاییها تصمیم قاطع برای انتخاب راه خود که مسیری جدای از همکاری با ناسا بود را گرفتند و همکاری جدی با روسها برای برنامههای مریخی را به مورد اجرا گذاشتند که از جمله آنها طرحهایی مثل اگزومارس و مارس-۵۰۰ بود. انستیتو مطالعات پزشکی و زیستشناسی روسیه آزمایش اقامت ۵۰۰ روزه در ماکت سفینه فضایی به عنوان تقلید سفر به مریخ را شروع کرده و شرکت صنایع موشکی- فضایی انرگیا (Energia) به قول یکی از طراحان این موسسه، لئونید گرشکف (Leonid Goroshkov)، نمونه و شکل ابتدایی موتور عکس العملی برقی و باتریهای خورشیدی برای سفر به مریخ ساخت و آزمایش کرده است و عنصر سفر به مریخ ماهوارهبر پروتن (Proton) به فضا پرتاب میشود با همه این چیزها آمادگی فنی روسیه را میتوان ۶۰- ۵۰ درصد اعلام کرد. سازمان فضایی اروپا در این طرحها شریک شده زیرا میتواند برای استفاده از ایستگاه مریخی به مدار این سیاره را در سالهای آینده شانس بیشتری خواهد داشت.